Pamierła Džoan Sazerłend

11 kastryčnika ŭ sobskim domie ŭ Šviejcaryi na 84-m hodzie žyćcia pamierła najvialikšaja opiernaja śpiavačka XX stahodździa Džoan Sazerłend.

Jana naradziłasia ŭ 1926 hodzie ŭ Aŭstralii i pieršyja ŭroki atrymała ŭ maci, jakaja ŭ svoj čas vučyłasia śpiavać, ale navat nie maryła pra opiernuju karjeru.

U 1951 hodzie, vyjhraŭšy nacyjanalny konkurs opiernych śpievakoŭ, Džoan vypraŭlajecca ŭ Łondan, kab surjozna vučycca muzycy. Jana pastupaje ŭ Karaleŭski kaledž muzyki i zaklučaje kantrakt na vykanańnie maleńkich rolaŭ z Karaleŭskaj opieraj Kovient-Harden. Jaje pieršaja rola — Pieršaja Dama ŭ «Čaroŭnaj flejcie» (mimavoli pryhadvajecca Maryja Hulehina, jakaja pačała svaju karjeru z vykanańnia partyi Druhoha Chłopčyka taksama ŭ «Čaroŭnaj flejcie» — ale nie ŭ Łondanie, a ŭ Minsku.)

Džoan Sazerłend pačała vystupać na scenie, nie majučy ani najmienšaha paniaćcia ab tym, što takoje aktorskaje majsterstva. Adnak užo praz hod jana vystupiła spačatku ŭ roli Amielii («Bal-maskarad» Verdzi), a potym i Aidy. Roli, jakija siońnia zdajucca całkam nieprydatnymi dla jaje hołasu. Ale ŭ toj čas i sama artystka, i jaje nastaŭniki, i lubimaja matula byli pierakananyja, što jana pavinna śpiavać u papularnych opierach Vahnera i Verdzi.

Kruty pierałom nastupiŭ u 1953 hodzie, kali Džoan Sazerłend vyjšła zamuž za aŭstralijskaha pijanista Ryčarda Boninha.

Mienavita jon razhledzieŭ u joj vialikuju śpiavačku bel canto i ŭsio žyćcio byŭ dla jaje nie tolki kachanym mužam, ale i nastaŭnikam, pradusaram, dyryžoram.

Jaje rašeńnie pierajści na roli bel canto sutyknułasia z žorstkim supracivam rodnych i siabroŭ. U tuju sitavinu ŭźniosłaja pryhažość opier Bielini i Daniceci — jak i kožnaja naohuł pryhažość — usprymałasia jak saładžavaść. Vušy i dušy ludziej, ahrubiełyja ad hrukatu vojnaŭ i revalucyj, stracili nieabchodnuju tonkaść. I zdavałasia, što pryhažość i paezija nie adrodziacca ŭžo nikoli.

Ale Džoan Sazerłend nie stała słuchać ni «dobrych daradcaŭ», ni «hałasoŭ rozumu», što kazali joj, nibyta bel canto — heta niamodna i nikomu nie treba. Jana słuchała hołas svajoj dušy… i pieramahła.

Na premjery «Lučyi de Łamiermur» Daniceci ŭ Kovient-Harden ŭ 1959 hodzie ludzi płakali i apładziravali joj na praciahu rekordnych 19 chvilin.

Toje ž paŭtaryłasia i ŭ Mietrapoliten-opiera, i ŭ inšych najbujniejšych teatrach śvietu, dzie jana vystupiła ŭ roli Lučyi ahułam 233 razy.

Za svajo doŭhaje tvorčaje žyćcio Džoan Sazerłend pierajhrała amal usie hałoŭnyja roli ŭ opierach bel canto, jakija raptam biez usiakaj «raskrutki» zrabilisia modnymi i papularnymi. A jašče ŭ opierach Mocarta, Hiendela, Miejerbiera, Deliba, Hluka, Huno… Jana śpiavała hetuju muzyku va ŭsiu moc svajho hołasu, ź lohkaściu ŭźnimajučysia na niejmaviernyja vyšyni i vyrablajučy fijarytury, ad jakich zajmaje duch. Pobač ź joj zaŭsiody byŭ muž, a jašče — vysakarodnyja partniory pa scenie, najlepšyja z najlepšych: Łučana Pavaroci, Alfreda Kraŭs…

Da nas usia hetaja raskoša dachodziła tolki ŭ vyhladzie kružełak.

Opiery bel canto ŭ SSSR amal nie vykonvalisia — na ich była ideałahičnaja zabarona («pracoŭnym heta niepatrebna»).

Vyklučeńnie rabiłasia tolki dla lohkich kamičnych opier nakštałt «Sievilskaha cyrulnika». Kab «prabić» pastanoŭku «Lučyi de Łamiermur» na scenie Kijeŭskaha teatra opiery i baleta, dvoje narodnych artystaŭ SSSR — Jaŭhienija Mirašničenka i Anatol Sałaŭjanienka — niekalki hadoŭ abivali parohi CK KPSS.

Darečy, «Lučyja de Łamiermur» niejki čas išła i ŭ našym opiernym teatry, ale niejak nieŭzamietku źnikła sa sceny. Ci to publika jašče nie darasła, ci to sami śpiavački, jakija zryvali hałasy ŭ baraćbie za roli Toski i Aidy.

…A što ž Džoan Sazerłend? Biez šumu, bieź intryh, biez skandalnych luboŭnych historyj jana stała ŭ 1961 hodzie kamandoram Brytanskaj impieryi, a ŭ 1979 była ŭhanaravanaja tytułam Damy.

Navat samaja znakamitaja jaje supiernica Mantserat Kabalje nazvała jaje hołas «niabiesnym». A ŭdziačnyja suajčyńniki, kab čuć hety hołas čaściej, uźviali na bierazie akijana raskošny budynak Sidniejskaj opiery.

Tut jana i śpiavała pad kaniec svajoj karjery, kali jaje ŭzrost i vyhlad užo nie dazvalali bliskać u rolach junych hierainiaŭ u Łondanie i Paryžy. Ale i dahetul kaštoŭnyja zapisy hetych sidniejskich śpiektaklaŭ radujuć znaŭcaŭ — amataraŭ sapraŭdnaha bel canto.

Siarod hetych znaŭcaŭ niamała biełarusaŭ. Tych, chto nikoli nie schilaŭsia pad estetyčnym dyktatam kałhasna-praletarskaha stylu, addajučy pieravahu viečnamu, cudoŭnamu i ŭzvyšanamu. Hetym my i mocnyja. I kali-niebudź — chaj navat praz sto hadoŭ — biełarusy abaviazkova narodziać svaju Sazerłend. Svoj sobski simvał duchoŭnaj pryhažości, słužeńnia i maralnaj siły.

Kavatyna Normy (Casta Diva) z opiery V. Bielini «Norma», 1956:

Aryja Lučyi Spargi d´amaro pianto z opiery H. Daniceci «Lučyja de Łamiermur»; taja samaja premjera 17 lutaha 1959, Kovient-Harden, Łondan:

Aryja Aminy Come per me sereno z opiery V. Bielini «Samnambuła», 1960:

Aryja Siemiramidy z opiery Dž. Rasini «Siemiramida», 1965:

Duet z opiery «Samnambuła». Partnioram Sazerłend tut vystupaje słavuty liryčny tenar Renata Čyjoni. Mietrapoliten-opiera», Ńju-Jork, 1961:

Julija Andrejeva

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH