«Biełaruski» raman čecha Jachima Topała pakul nie zacikaviŭ vydaŭcoŭ u Biełarusi
«Chladnou zemí" („Pa chałodnaj ziamli“) — tak nazyvajecca raman českaha piśmieńnika Jachima Topała, značnaja častka dziejańnia ŭ jakim adbyvajecca ŭ Biełarusi. Za hety tvor aŭtar atrymaŭ niadaŭna na radzimie prestyžnuju litaraturnuju premiju imia Jarasłava Zajferta. A voś biełaruskija vydaŭcy pakul što nie zacikavilisia tvoram, siužet jakoha kruta zamiašany na mienskaj tematycy.
Nazva ramanu — heta metafara ŭsiaje sučasnaje Biełarusi, — miarkuje paetka i pierakładčyca Maryja Martysievič. Jana była hidam českaha piśmieńnika, kali jon pryjaždžaŭ u Miensk u nadzvyčaj ściudzionym lutym
U toj dzień, kali jon pryjaždžaŭ, a heta luty, było vielmi choładna, i, choć dziejańnie ramanu adbyvajecca ŭ traŭni, jaho hieroi chodziać u ciopłaj vopratcy i kraina vyhladaje takoj Sibirju».
Dadali «chałodnych» uražańniaŭ sutki ŭ hateli aeraportu
Na «zavirušnuju» metafaru ŭ ramanie nakładzieny palityčnyja padziei, choć, hulajučy tady pa Miensku, jon nijakich takich padziejaŭ nia bačyŭ. Ale persanažy tvoru, pryjechaŭšy z Čechii ŭ Biełaruś, traplajuć u samyja niejmaviernyja historyi sučasnaha žyćcia krainy.
Maryja Martysievič — pra adzin z takich epizodaŭ siužetu, jaki adbyvajecca ŭ cichaj mienskaj kaviarni «Sałodki falvarak»:
«Jany prychodziać u „Sałodki falvarak“, chavajucca tam. Ale tut Łukašenka abviaščaje vajennaje stanovišča i ŭsie ludzi pačynajuć kidacca kresłami, bicca, vybiahajuć na vulicu i — pačynajecca revalucyja»
Pavodle ramanu «Pa chałodnaj ziamli» u Niamieččynie pastavili radyjopjesu, u jakoj vykarystanyja, darečy, huki z realnych biełaruskich padziejaŭ, kaža spadarynia Martysievič:
«Sam raman i pjesa asabliva vielmi namiakajuć na padziei viasny 2006 hodu, i navat u pjesie skarystany žyvyja huki, jakija zapisvali žurnalisty padčas razhonaŭ demanstracyjaŭ i mitynhaŭ».
Ulaŭravany «biełaruski» raman čecha Jachima Topała ŭziaŭsia sa zhody aŭtara pierakładać na biełaruskuju Siarhiej Smatryčenka:
Ja jaho pačaŭ rabić, ale zrabiŭ pakul što nia šmat».
Na pytańnie ž, ci jość u pierakładčyka prapanovy ad vydaŭcoŭ, spadar Smatryčenka skazaŭ, što niama, a sam jon nikomu nie prapanoŭvaŭ. Choć miarkuje, što nadrukavać raman udasca prynamsi ŭ jakim časopisie, naprykład, u «ARCHE», bo tvor nievialiki — usiaho sto ź niečym staronak.
