Čamu žychary Kamianieckaha rajona niasuć kryžy da dreva?
Hetaj historyi bolš za 120 hadoŭ.
Viaskovaja dziaŭčynka Paraska paśviła niejak čužych aviečak na pahorku. Nieba zaciahnułasia chmarami, hrymnuła strašnaja navalnica. Dzicia schavałasia pad dzikuju hrušku, što rasła ŭ poli. Dy haliny dreva nie zakryli niebaraku ad chałodnaha daždžu. Małaja pastuška pramokła, skaleła, i takaja žurba jaje aharnuła, što stała jana horka płakać, malicca Śviatoj Baharodzicy, raskazvać pra svaju horkuju siročuju dolu.
Tady i źjaviłasia biednaj siracie Božaja Maci, kab suciešyć jaje i pradkazać ščaślivaje žyćcio. Da taho ž, ad naradžeńnia Paraska kiepska bačyła, a tut joj viarnuŭsia zrok. Było heta niedzie ŭ 1899-1900 hadach, raskazvaje historyju «Źviazda».
Dziaŭčynka prybiehła ŭ viosku ŭzradavanaja, praśvietlenaja, raskazała ludziam pra toje, što zdaryłasia, i joj pavieryli. Viaskoŭcy paciahnulisia da dzički, i nieŭzabavie tam stali adbyvacca cudy. Jość šmat historyj na hety kont. Raskazvali, naprykład, pra maleńkaha chłopčyka, jaki da troch hadoŭ nie chadziŭ, jaho pryniesła maci da hruški, doŭha i horača maliłasia. A kali, stomlenaja, sabrałasia iści dadomu, paklikała syna załazić na plečy, jon skazaŭ, što sam pojdzie. I pajšoŭ nožkami. Pra druhuju žančynu kazali, što jana niesła kryž da hrušy až ad samaj vioski, rukami vykapała pad jaho jamu, zamacavała kryž, maliłasia pad im, i dačka jaje vyzdaravieła.
Pahałoska pra cudoŭnuju hrušku pajšła pa ŭsioj vakolicy, a miaścinu stali nazyvać Hruškaj albo Śviatoj Hruškaj. Ludzi nieśli kryžy i malilisia za svaich rodnych, jakija chvareli. Kali pačałosia masavaje pałomnictva, stanavy prystaŭ rasparadziŭsia śsiekčy hrušu, ale ludzi nie dali. Bolš za toje, hramada vyrašyła sabrać hrošy i pastavić pobač carkvu. Užo i budaŭničy materyjał padrychtavali, dy zdaryłasia Pieršaja suśvietnaja vajna. Dreva tym časam rasło, ubirałasia ŭ siłu. Ale za polskim časam niechta vykupiŭ ziamlu pobač i ŭsio ž taki zrezaŭ hrušu. Tolki jana znoŭ uzrasła na tym ža miescy.
Ludzi paličyli, što heta znak. I pierad samaj vajnoju, u pačatku 40-ch, va ŭročyščy Hruška była ŭźviedziena draŭlanaja kaplica na kamiennym padmurku. Pad hrušaj ustanavili abraz Uśpieńnia Praśviatoj Baharodzicy. U dzień Uśpieńnia Praśviatoj Baharodzicy (28 žniŭnia) da śviatoha miesca ździajśnialisia masavyja šeści. Ludzi pakłanialisia Božaj Maci, prasili zastupnictva i błahasłavieńnia. A na kryžach byli zanatavany daty ich ustanoŭki — pačynajučy z 1910 da 1953 hoda.
Ale ŭ 50-ja hady va ŭłady dajšli ruki i da Hruški. U archivach znajšoŭsia dakumient za 1960 hod, u jakim upaŭnavažany pa spravach relihii pa Bresckaj vobłaści rapartavaŭ: «Praviedzienaja značnaja rabota pa likvidacyi tak zvanych «śviatych miescaŭ» — «Hruška» Vysokaŭskaha rajona (ciapier Kamianiecki rajon) i inšyja, kudy raniej ździajśnialisia pałomnictvy viernikaŭ».
U siem hadzin ranicy trahičnaha dnia pačali i da dvanaccaci dnia nie zastałosia ni hrušy, ni kaplicy, ni kryžoŭ. Ziamlu addali pad voryva, pasiejali sielhaskulturu. Ale što cikava, tutejšyja traktarysty nikoli nie arali ziamlu, dzie rasła hruša. U kožnaha ž byli žonka, maci, jakija stroha nakazvali ziamlu ŭ tym miescy nie čapać. I praź niekalki hadoŭ dreŭca znoŭ adrasło sa staroha kareńnia. Ludzi, jak i raniej, panieśli kryžy, pajšli z malitvami da Hruški. Z časam na raniejšym miescy źjaviłasia kala dźviuch socień kryžoŭ.
Čarhovaja likvidacyja prajšła 9 červienia 1980 hoda. Častku kryžoŭ adpravili na paliva ŭ miascovyja škołu i balnicu, druhuju častku advieźli ŭ les i kinuli tam. A ŭ vioscy stali zaŭvažać, što tyja, chto zajmaŭsia źniščeńniem śviatoha miesca, stali pamirać zaŭčasna: adzin na bałocie zahinuŭ, druhi ŭ kałodziež upaŭ, treci naohuł ruki na siabie nałažyŭ.
Historyja słavutaści
Ale hruška i na hety raz vyrasła, i ludzi znoŭ pajšli da jaje.
I ciapier va ŭročyščy Śviataja Hruška stajać sotni kryžoŭ. Ich ustanaŭlivajuć ad svajho imia, navat ad imia pradpryjemstvaŭ i arhanizacyj, paviazvajuć roznakalarovymi stužkami. U 2012 hodzie pobač ź viadomym drevam była pabudavana i aśviečana nievialikaja carkva. Kožny hod, 27 žniŭnia, napiaredadni Uśpieńnia Praśviatoj Baharodzicy, siudy pryjazdžajuć śviatary, słužać malebien. Z usich navakolnych viosak iduć pałomniki, kab paprasić u Božaj Maci zdaroŭja i zastupnictva, praciahnuć tradycyju šanavańnia miesca, dzie jana źjaviłasia dziciaci.
Niekalki hadoŭ tamu «Tradycyja pałomnictva i pakłanieńnia «Hruška» była ŭklučana ŭ śpis niemateryjalnaj kulturnaj spadčyny krainy.
Čytajcie taksama:
U Połacku raspačałosia budaŭnictva na terytoryi staražytnaha Spasa-Jefrasińnieŭskaha manastyra
U Stoŭbcach adnavili bramu kaścioła, źniščanaha savietami
U Kobrynie turystyčnyja maršruty raspracoŭvajuć niejrasietki
