«I voś prychodžu ja da jaho ŭ MZS ź ličbavaj kamieraj, i jon razhortvaje Radziviłaŭskuju mapu z ułasnaj kalekcyi»
Kandydat histaryčnych navuk Viačasłaŭ Nasievič uspaminaje ambasadara Uładzimira Ščasnaha.
Pajšoŭ z žyćcia Uładzimir Ryhoravič Ščasny — adzin z samych vydatnych ludziej, jakich mnie paščaściła viedać asabista.
I heta pry tym, što ja sutykaŭsia tolki z adnoj hraniaj hetaj unikalnaj asoby — a kolki ich było jašče! Ja amal ničoha nie viedaju pra jaho jak pra dypłamata, pierakładčyka, historyka mastactva, kalekcyjaniera i arhanizatara mnostva nieprykmietnych, ale takich važnych u svajoj masie spraŭ na karyść biełaruskaj kultury.
Dastatkova skazać, što słavutyja ciapier karciny Sucina i Šyfryna byli nabyty Biełhazprambankam pry jaho niepasrednym udziele, faktyčna — ź jaho padačy.
Ale ja jaho viedaŭ u jakaści staršyni Kamisii pa spravach JUNIESKA. Što tam była za kamisija, Stvaralnik! Uvieś aparat — jon sam i dźvie dziaŭčyny-pamočnicy.
Ale ŭsio, čaho dasiahnuła Biełaruś pa linii supracoŭnictva ź JUNIESKA, było zroblena pry ich i praź ich. Usio trymałasia na jaho suviaziach, na jaho entuzijaźmie. Jak jon syšoŭ z hetaj pasady — skončylisia i ŭsie dasiahnieńni.
Na hetym fota my ź im trymajem paśviedčańnie ab uklučeńni Niaśvižskaha zboru Radziviłaŭ u rehistr «Pamiać śvietu». Kab atrymać hetaje paśviedčańnie, daviałosia pracavać niekalki hadoŭ. Jaho dapamoha była nieacennaj, ale zaŭždy takoj miakkaj, amal nieprykmietnaj.
Uładzimir Ščasny (źleva) i Viačasłaŭ Nasievič.
Heta byŭ taki vyklučna ścipły, intelihientny čałaviek. Pobač ź im całkam zabyvałasia, što maješ spravu z dypłamatam vyšejšaha ranhu — pasłom pa asobych daručeńniach. I razam z tym niejak padśviadoma razumiełasia, što voś hety nievysoki, vietlivy čałaviek — postać niedasiažnaj vyšyni.
Kali my rychtavali naminacyjnaje daśje pa Radzivilijanie z dyskam-prezientacyjaj, u jaho zachaciełasia abaviazkova ŭklučyć vyjavu słavutaj Radziviłaŭskaj mapy, jakaja rychtavałasia jakraz u Niaśvižy. Byŭ heta, zdajecca, hod 2005. Jakasnaha skanu hetaj mapy nie było dzie znajści. I Ščasny spakojna tak kaža: «U mianie jość mapa. Ja pryniasu, pierazdymiem».
I voś prychodžu ja da jaho ŭ MZS ź ličbavaj kamieraj, i jon razhortvaje Radziviłaŭskuju mapu z ułasnaj kalekcyi — amsterdamskaje vydańnie, nie pieršaje, ale adno ź pieršych, niedzie 1630-ja hady. Adbitak z toj samaj matrycy, jakuju hraviravaŭ Tamaš Makoŭski.
Pačynajem dumać, jak jaje zamacavać, jak lepš pieraźniać. I tut jon dastaje z šuflady knopki i kaža: «Davajcie prymacujem da dźviarej». Ja pahladzieŭ ździŭlena: «A nie škada?» Jon pacisnuŭ plačyma: maŭlaŭ, treba dyk treba. I voś my ź im zvyčajnymi kancylarskimi knopkami pryšpilili da dźviarej jaho kabinieta hety rarytet siamnaccataha stahodździa, pieraźniali pa kavałkach, a ja potym u fotašopie skleiŭ vyjavu, i my taki ŭklučyli jaje ŭ prezientacyju.
Krychu paźniej, kali ŭ Biełkartahrafii źjaviŭsia šyrokafarmatny skanier, my damovilisia zrabić jakasnuju ličbavuju kopiju hetaj mapy. Jon prynios jaje tudy ŭ tubusie i raskłaŭ tak prosta i budzionna, što adna z supracoŭnic niedavierliva pierapytała: «Heta aryhinał?» — «Tak», — adkazaŭ jon takim tonam, byccam razmova išła pra ŭčarašniuju hazietu.
Kali jon kančatkova sychodziŭ u adstaŭku, to naładziŭ vialikuju raźvitalnuju viačeru ŭ kaviarni «Hudvin», što mieściłasia ŭ nieabsiažnych sutareńniach HUMa, ź vialikaj postaćciu Žaleznaha Dryvasieka la ŭvachodu. Jon zaprasiŭ tudy ŭsich, z kim pracavaŭ razam, i mianie ŭ tym liku. Kolki tam było ludziej i što heta byli za ludzi!
Ja tady doŭha dumaŭ, jaki padarunak zrabić jamu na raźvitańnie. Z pustymi rukami prychodzić niajomka, ale ź jaho žyćciovym vopytam, dalahladam, vytančanym hustam — što nie pakazałasia b bolš niedarečnym, čym pustyja ruki? A jakraz napiaredadni ja byŭ na kanfierencyi ŭ Vilni. Tady heta było jašče prosta — źjeździć u Vilniu i viarnucca dachaty…
I voś tam, na Aŭšras, pad apietaj Bahdanovičam «Pahoniaj», ja nabyŭ nievialiki abrazok. Taksama turystyčny kič, pa vialikim rachunku, ale ž ź miesta, nadzvyčajnaha dla kožnaha biełarusa. I kali ja addaŭ jamu toj abrazok, jon uśmichnuŭsia i niejak piaščotna pramoviŭ: «Matka Boska Vastrabramska…»
Tak, praz toj abrazok, ja raźvitaŭsia ź im i bolš nikoli nie sustrakaŭsia. I treba ž było, što pra jaho śmierć ja daviedaŭsia jakraz u dzień ušanavańnia hetaha abraza!
Kali sychodzić asoba takoha maštabu, heta jak u vielmi starym parku źnikaje vializnaje dreva. Park zastajecca byccam toj samy, ale ŭžo nie toj. U inšych miescach jašče stajać staryja drevy, ale tut stała pusta, i spatrebiacca stahodździ, kab na hetym miescy znoŭ paŭstała takaja ž vielič i moc…
Jaho vopyt, jaho zachapleńnie tak spatrebilisia b u novaj Biełarusi, kali b jamu było nakanavana jašče kolki hadoŭ žyćcia i zdaroŭja. Ale jaho žyćciovy šlach skončyŭsia zaraz. Dalej nam iści bieź jaho.
Matka Boska Vastrabramska, źlitusia nad nami!
