«Dali prakładki sa słovami: skažycie dziakuj, bo nam nadakučyła admyvać vašu kroŭ». Biełaruskaja top-madel pra sutki ŭ izalatary
«Kali ja pierastupiła paroh izalatara, ubačyła nieba i ŭdychnuła śviežaje pavietra — heta pieršy raz, kali ja zapłakała. I ŭ toj ža čas žudasnaje adčuvańnie: heta byŭ nie son».
Karyna Momat — viadomaja madel. Jana defilavała na biełaruskich i jeŭrapiejskich podyumach. Ale hetyja vychodnyja dziaŭčyna praviała nie na zdymkach, a ŭ žodzinskim izalatary.
Fota ź instahrama Karyny
Pra śmiardziučuju kamieru, hrubyja žarty siłavikoŭ i zachapleńnie palitviaźniami jana raskazała «Našaj Ninie».
Karynu zatrymali padčas apošniaha žanočaha maršu. Jana jakraz źbirałasia sychodzić, kali nieviadomy ŭ zialonym uziaŭ jaje za plačo i pavioŭ da busa.
«Mnie mnohija pisali: čamu ž ty nie źbiehła? Ale składana kazać pra takuju mahčymaść, kali vakoł ciabie jašče dziesiać čałaviek u formie. Majo rašeńnie było nie supraciŭlacca, bo ŭ takoj situacyi heta mahło nanieści jašče bolšuju škodu», — kaža madel.
Subotni viečar jana praviała ŭ Leninskim RUUS, a paśla — na Akreścina. U toj dzień u izalatar pryvieźli žančyn roznaha ŭzrostu — ad 20 da 50 hod.
«Vystraili tam kala ścienki, pačali miedahlad — pamierali tempieraturu, spytali, ci patrebny niejkija leki. Dali paścielu i paviali ŭ kamieru. Tam nie było choładna, u kranie — ciopłaja i chałodnaja vada, tualet aharodžany. My ź dziaŭčatami razasłalisia i prylehli, bo ŭsie vielmi stamilisia. Prykładna praz hadzinu pahrukali ŭ dźviery i skazali z rečami na vychad», — uspaminaje Karyna.
Fota Volhi Šukajła, Tut.by.
Ludziej pahruzili ŭ aŭtazak i pavieźli ŭ Žodzina. Na pałovie šlachu, praz toje, što adna ź dziaŭčat vykazvałasia, u «stakanach» vyklučyli śviatło. Jechać u ciemry, pobač ź nieznajomym čałaviekam i ŭ niedachopie pavietra było vielmi niepryjemna.
«U susiednich «stakanach» byli mužčyny, i supracoŭniki žartavali: «Moža, vas pieramiašać, kab vy patra**lisia, bo nieviadoma, kali vy jašče zrobicie heta nastupny raz».
Ja siabie supakojvała dumkaj pra toje, što ŭsie kazali, u Žodzina lepš. Ale jak tolki pierastupiła paroh, zrazumieła, što tut chutčej za ŭsio budzie sucelny treš. Hety pach sklepu, syraści… I tam vielmi choładna».
Karynu pryvieźli ŭ Žodzina ŭ adnoj tolki šaŭkovaj sukiency i pinžaku. Ciopłych rečaŭ jana za tyja sutki nie atrymała, bo pieradačy nie prymalisia.
Staŭleńnie da dziaŭčat u adździaleńni milicyi i izalatary vielmi adroźnivałasia.
«Choć u RUUS časam adpuskali žarty, ty adčuvaŭ siabie tam čałaviekam. Tak, stroha, ale prymalna stavilisia i navat časam spačuvańnie prajaŭlali. Zvadzili niekalki razoŭ u narmalny tualet, kamuści dali pakuryć. A ŭ Žodzina situacyja našmat horšaja. Na ciabie kryčać matami za kožnaje słova i šorach.
Kali nas paviali pa kalidorach, treba było iści chutka. A ŭ ciažkich čaravikach biez šnurkoŭ heta było niemahčyma. Supracoŭnik tyknuŭ u mianie pałkaj niekalki razoŭ: «Ty što, kaleka?»
Karyna apynułasia ŭ kamiery na šaściarych. Zhadvaje, što tam žudasna śmiardzieła — kanalizacyjaj i ćvillu. Paŭsiul byli kavałki pyłu. Tualet — dzirka ŭ padłozie biez aharodžy. Śmiardziučaja paściela i koŭdra, ź jakoj syplucca kavałki. Ad pyłu ŭ Karyny pačałasia mocnaja alerhija.
«U nas traich u kamiery byli «krytyčnyja dni». Nam nie dali ni tualetnuju papieru, ni vilhotnyja survetki. Tolki prakładki. Sa słovami: «Skažycie dziakuj za heta, bo nam nadakučyła admyvać vašu kroŭ». Ja spadziavałasia, nam pryniasuć chacia b vady, bo pić z-pad krana my nie advažvalisia».
Unačy na kalidory vyklučali centralnaje aśviatleńnie, ale ŭrubali jarki pražektar — jak nie advaročvajsia, usio adno jaho bačyš.
Rankam dziaŭčaty vielmi čakali śniadanak.
«Nam zasunuli try kubki harbaty na šaściarych i padazrony z vyhladu chleb, jaki na hałodny straŭnik lepš nie jeści. I ty nie razumieješ, kolki ŭ ciabie jość času na śniadanak, bo z hetaha ž posudu jaduć nastupnyja ludzi. Apałoskvajuć jaho jany sami ŭ kamierach, jak ja zrazumieła. Kubki byli ŭsie ŭ tłuščy.
U žyćci ja vielmi piedantyčny, hreblivy čałaviek. Ale ŭ niejki momant heta adklučajecca, bo razumieješ, što kali nie vypješ harbatu, to prosta straciš prytomnaść.
Abied — adzinaje, što ja padziaŭbała za hetyja try dni. Heta byŭ sup na vadzie, z paraj kavałačkaŭ bulby i morkvy. Dali try kubki kampotu i druhoje. Ale kali my jaho ŭbačyli, nas ledź nie zvanitavała. Heta była niejkaja śliź z makaronaŭ i tušonki. Navat dziaŭčaty, jakija vielmi chacieli jeści, heta nie kranuli.
Praź dźvie-try hadziny dali viačeru. My paškadavali, što hetyja talerki naohuł uziali ŭ kamieru — tušanaja kapusta tak śmiardzieła! My damovilisia ź dziaŭčatami, što nichto nie budzie jaje jeści, bo možna tolki ŭjavić, što stanie z žyvatom — a ŭ kamiery niama survetak i nielha ŭmycca», — apisvaje Karyna karmleńnie.
Za tyja dni jana ni razu nie zapłakała. Adzinaje — vielmi pieražyvała za mamu.
«Ja chacieła, kab joj pieradali, što ja mocny čałaviek i, što b mnie ni zrabili, ja ŭsio ściarplu. Ja paprasiła dziaŭčynu, jakaja była razam sa mnoj u RUUS i jakuju adpuścili, skazać majoj mamie, što nas nichto nie bje, abychodziacca narmalna, kab jaje supakoić».
Rankam u kamiery Karyna rabiła zaradku, kab zusim nie źmierznuć. Raniej jana zajmałasia tajskim boksam, tamu sahravałasia praktykavańniem «boj ź cieniem». Susiedki pa kamiery pieraniali jaje prykład.
Dziaŭčyna raskazvaje, što ŭ izalatary niekatoryja dziažurnyja stavilisia da ich pa-čałaviečy. Tak, u niadzielu małady chłopiec prynios joj leki — zaspakajalnaje, jakoje Karyna pačała pić apošnija miesiacy, i abiazbolvajučaje dla žyvata.
Sud prajšoŭ u paniadziełak 28 vieraśnia. Karynie vypisali štraf. Dziaŭčyna pryznajecca, što apošnija hadziny pierad vychadam na volu — najlepšaje čakańnie ŭ jaje žyćci.
«Ja dumała, budu ŭsich abdymać, ale adrazu sieła ŭ mašynu da advakata i paprasiła vady — mnie zachaciełasia źjechać.
Samaje cudoŭnaje było schadzić u duš i ŭbačyć vialikuju padtrymku ludziej. Ja chvalavałasia: moža, nichto nie viedaje, nichto nie pryjedzie sustrakać», — dzielicca madel.
Tyja sutki źmianili jaje śvietaŭsprymańnie.
«Mnie dzika soramna, što raniej, kali chtości kazaŭ: «Ja adsiedzieŭ dzień-dva», — ja dumała: nu ty mocny, čuvak, heta nie tak doŭha. Ale try dni tam — heta vielmi doŭha.
Asabliva, kali ŭ ciabie niama nivodnaj asabistaj rečy i ty nie možaš narmalna schadzić u tualet, umycca i vypić šklanku vady.
Ja nie razumieju, jak možna heta ciarpieć miesiacami. U mianie adčuvańnie zachapleńnia Viktaram i Eduardam Babarykam, Paŭłam Sieviaryncam, Maryjaj Kaleśnikavaj, Iharam Łosikam. Hetyja ludzi siadziać za našu niezaležnaść, za svaje pohlady, na jakija jany majuć prava. Jakuju ž jany majuć siłu duchu i voli, kab u takich umovach nie zdavacca».
Fota ź instahrama Karyny
Paśla vyzvaleńnia Karyna kupiła raman Orueła «1984» na biełaruskaj movie — adzin ź jaje lubimych. Zachodziła ŭ kniharniu pa praviły darožnaha ruchu i, ubačyŭšy pryhožy bieł-čyrvona-bieły stosik knih, nie ŭtrymałasia.
Raniej madel była dalokaja ad palityki. Ale maŭčać zaraz nie moža — ź mierkavańniaŭ sumleńnia.
«Va ŭsim śviecie pavinny zachoŭvacca pravy čałavieka. Ty maješ prava spakojna hulać, dumać, jak tabie chočacca. Heta ž niapravilna, kali na vulicach da ludziej prymianiajucca vyšejšyja miery hvałtu, adbyvajucca zabojstvy, chavajucca złačynstvy. Ja nie viedaju, kim treba być, kab hetaha nie zaŭvažać i zachoŭvać «niejtralitet».
