Biełaruska, jakaja dabiłasia Šachmatnaj alimpijady ŭ Minsku, raspaviała: čamu hulała za Aŭstraliju, žyła ŭ Tajłandzie, a viarnułasia ŭ Biełaruś
Anastasija Sarokina, fota Hanny Zankavič
Siońnia naša kraina aktyŭna prasoŭvajecca ŭ šachmatnym śviecie. Niadaŭna stała viadoma, što Suśvietnaja šachmatnaja alimpijada ŭ 2022 hodzie projdzie ŭ Minsku, a miesca adnaho ź vice-prezidentaŭ Mižnarodnaj fiederacyi hetaha vidu sportu zaniała biełaruska Anastasija Sarokina. Usie hetyja značnyja padziei adbylisia z prychodam Anastasii na pasadu staršyni Biełaruskaj fiederacyi šachmat, kiravać joju Sarokina stała ŭsiaho paŭtara hoda tamu. U vialikim intervju našaj haziecie plamieńnica viadomaha šachmatysta Viktara Kuprejčyka raskazała pra ŭroki ad znakamitaha dziadźki, pra toje, jak jana damahajecca svaich met, i ŭspomniła niaprostaje žyćcio na inšym kantyniencie.
— Anastasija, vy zajmajecie adrazu niekalki bujnych pasad. Raskažycie trochi pra kožnuju ź ich.
— Pačnu z našaj fiederacyi. Ja ŭznačalvaju jaje na praciahu paŭtara hoda, u nas vydatnaja kamanda i apiakunskaja rada, tamu za hety nievialiki čas užo šmat zroblena. Pryjemna, što da našaha vidu sportu, niahledziačy na toje, što jon nie alimpijski, takaja ŭvaha z boku dziaržaŭnych struktur i Ministerstva sportu i turyzmu. Dapamahajuć nam Nacyjanalny alimpijski kamitet i Prezidencki spartyŭny kłub. Razam my vyjhrali prava pryniać Suśvietnuju šachmatnuju alimpijadu 2022 hoda, žanočy i mužčynski Kubki śvietu ŭ 2020 i 2021 hadach adpaviedna. Na praciahu troch hadoŭ my pravodzim čempijanat śvietu pa blicy i chutkich šachmatach siarod kadetaŭ. Pracy šmat, kamandzirovak taksama. Adziny minus — vielmi mała baču svajo dzicia, a tak svaju pracu vielmi lublu i addajusia joj całkam.
— Zaraz dadalisia abaviazki vice-prezidenta FIDE…
— Na prezidenckim saviecie, jaki prajšoŭ u Łondanie ŭ pačatku listapada, byli raźmierkavany abaviazki ŭsich vice-prezidentaŭ, mnie dastałasia tema, ź jakoj ja dastatkova dobra znajomaja, — heta trenierskaja kamisija, jakaja zajmajecca licenzavańniem trenieraŭ, FIDE-akademij. Darečy, takaja akademija jość i ŭ nas u Minsku, na praciahu piaci hadoŭ ja źjaŭlajusia jaje dyrektaram. Škoła šachmat FIDE ŭ Biełarusi ŭžo na vielmi dobrym rachunku, i mnie vielmi chočacca spadziavacca, što ŭ dalejšym jana stanie najlepšaj u śviecie.
— Jakija bonusy vaša pasada moža prynieści Biełarusi?
— Pa-pieršaje, važna, što ŭ kirujučym składzie FIDE pry arhanizacyi alimpijady ŭ Minsku budzie pradstaŭnik Biełarusi. Pa-druhoje, my pastarajemsia ŭdaskanalić sistemu akademij FIDE i pryciahnuć trenieraŭ u Biełaruś. Tym bolš što pakul z trenierami ŭ nas jość prablemy. Na ščaście, u BDUFK užo niekalki hadoŭ rychtujuć studentaŭ pa śpiecyjalizacyi šachmat, i ja baču pa maładych šachmatystach, jakija zakančvajuć prafiesijnuju karjeru, što jany zacikaŭlenyja ŭ tym, kab praciahvać svaju pracu jak treniery ci sudździ. My spadziajemsia, što da alimpijady padydziem z dobrymi spartsmienami i trenierami. A sudździaŭ štohod praktykujem na čempijanacie, jaki prachodzić u nas siarod kadetaŭ. Heta vielmi dobry vopyt.
— Ci zmožacie vy praciahnuć svaju sudziejskuju dziejnaść?
— Tak, jana budzie praciahvacca, ale ŭ mienšaj stupieni. Sioleta, naprykład, ja sudziła ŭsiaho adzin matč na pieršynstvie śvietu siarod žančyn. Hrafik vielmi ščylny, a pry padrychtoŭcy da alimpijady pracy budzie ŭsio bolš i bolš. Choć ja, viadoma, nie chacieła b raźvitvacca z rabotaj sudździ, dla mianie heta cikava, ja davoli doŭha išła da taho, kab stać topavym arbitram.
— Trenierskuju dziejnaść vy pakinuli?
— Tak, tamu što trenierskaja praca patrabuje pastajannych stasunkaŭ ź dziećmi, heta niesumlenna ŭ adnosinach da ich, kali ty pravodziš niekalki trenirovak, a potym źjazdžaješ. U maim vypadku, dumaju, mohuć być tolki niejkija majstar-kłasy, ale, kali ščyra, navat na ich pakul času niama.
— Jakaja z usich vašych pasad samaja važnaja i składanaja?
— Viadoma, dla mianie hałoŭnaje — raźvićcio šachmat u majoj krainie, zvańnie staršyni fiederacyi šachmat u Biełarusi niasu z honaram i chaču, kab jak maha bolš dzietak u našaj krainie hulali ŭ šachmaty, kab jany raźvivalisia, kab šachmaty byli paŭsiul. Mnie zdajecca, što sumiesnymi namahańniami heta atrymlivajecca. Što da samaha składanaha, nie mahu skazać, što niejkaja pasada bolš ci mienš składanaja, tamu što ja zajmajusia tym, što ŭmieju i viedaju ź piaci hadoŭ. Usio majo žyćcio — heta šachmaty, navat kali ŭ niejki pieryjad ja sprabavała całkam adyści i zajmacca inšaj prafiesijaj — ničoha z hetaha nie vyjšła, šachmaty viarnuli mienia nazad. Vieru, što rablu niešta važnaje nie tolki dla siabie, ale i dla ŭsioj krainy. Šachmaty — heta intelektualnaja budučynia nacyi, jany dapamohuć vyraścić bolš paśpiachovych ludziej.
***
— Usim viadoma, što vaš dziadźka — znakamity šachmatyst Viktar Kuprejčyk. Jakuju hałoŭnuju paradu jon daŭ vam u žyćci?
— Jon padavaŭ prykład nie tolki mnie, ale i mnohim inšym ludziam u płanie svajoj prystojnaści, sumlennaści, staŭleńnia da žyćcia. Ale jon nikoli nie padtrymlivaŭ majo žadańnie być prafiesijnaj šachmatystkaj, adnak zaŭsiody staviŭsia z pavahaj da majho vybaru. Na žal, u minułym hodzie dziadźka pajšoŭ z žyćcia, ciapier by, dumaju, jon vielmi paradavaŭsia navinie pra toje, što ŭ nas projdzie alimpijada.
— Pieršyja vašy pośpiechi jon zastaŭ?
— Tak, ja ŭžo nie hulała, a zajmałasia kalašachmatnaj dziejnaściu. U nas zaŭsiody było šmat ahulnych tem, my havaryli «na adnoj movie», i ja dumaju, jon radavaŭsia maim pośpiecham.
— Nakolki składana sumiaščać takuju aktyŭnuju prafiesijnuju dziejnaść z žyćciom žančyny, maci?
— Šachmaty zajmajuć samuju vialikuju nišu ŭ maim žyćci, ja pieražyvaju, što dačka raście biez naležnaj majoj uvahi. Viadoma, uvieś volny čas, navat minimalny, ja imknusia pravodzić ź joj. Nie mahu skazać, što praca pieraškadžaje mnie być žančynaj. Tak, ja zaŭsiody maju svajo mierkavańnie, imknusia jaho adstojvać, ale i zaŭsiody rada pryznać svaju pamyłku, kali ja dzieści nie maju racyi. I darečy, u takija momanty dobra być žančynaj. Što datyčycca zvyčajnych słabaściaŭ, dazvalaju ich sabie biezumoŭna, niachaj heta pozna i redka. Pa kramach prabiehčy, u sałon schadzić, ź dziaŭčatami sustrecca, paśmiajacca i papłakać lublu, jak lubaja zvyčajnaja žančyna.
***
— U dosyć maładym uzroście vy vyrašyli źjechać u Aŭstraliju…
— Usim raskazvaju kazačnuju historyju, ale heta praŭda. Dziadźka Vicia adnojčy pryvioz mnie z Aŭstralii maleńkaha plušavaha mišku-kaału, na pieršym dla mianie čempijanacie śvietu ŭ Dujsburhu miedźviedziania było maim talismanam — siadzieła kala doški. Pa darozie ŭ hatel ja jaho straciła, heta była trahiedyja, płakała ŭsiu noč. Tamu dzieści ź dziacinstva ŭ mianie była meta znajści takoha ž kaału ŭ Aŭstralii.
Na praciahu hoda ja viała pierapisku z adnoj sa škoł u Aŭstralii, potym doŭha afarmlali vizu. Na toj momant ja pracavała ŭ Ministerstvie sportu i turyzmu, tamu byli abaviazacielstvy pa zakančeńni kantrakta. Pierajezd nielha nazvać spantannym.
— Metaj była mienavita Aŭstralija?
— Tak, tolki hetaja kraina. Choć na toj momant mnie prapanavali dastatkova dobry trenierski kantrakt u Katary. Tam byli ŭmovy našmat lepšyja i ź finansavaha punktu hledžańnia, i z punktu hledžańnia karjernaha rostu. A ŭ Aŭstralii ŭsio było vielmi niezrazumieła, nie było navat harantavana, kolki hadzin ja budu pracavać. Ale ja nastolki ź dziacinstva chacieła znajści mišku… Tam ja jaho kupiła, i doŭhija hady my daryli padobnyja cacki vučniam našaj Škoły šachmat FIDE ŭ Minsku.
— Žyćcio na inšym kantyniencie akazałasia składanym?
— Kali tabie 23 hady, uvieś śviet la tvaich noh. Dla mianie nie było ničoha składanaha ŭ tym, kab navat prajazdžać u adzin bok 130 kiłamietraŭ dziela adnaho ŭroka. Zdymnyja kvatery, pakoi… Ciapier nie viedaju, ci advažyłasia b ja na takuju avanturu. Hety vopyt daŭ vialiki šturšok u maim žyćci, ja pierahledzieła, jak treba pracavać trenieru, vyvučyła anhlijskuju movu. Choć, viadoma, vielmi sumavała litaralna paśla taho, jak prajšło pieršaje zachapleńnie ad novaj krainy. Usie hrošy, jakija ŭdavałasia zarablać, ja adkładvała na bilet, kab palacieć dadomu, ni pra jakoje źbirańnie i havorki iści nie mahło. Lotała časta ŭ Minsk da taho, pakul kančatkova nie vyrašyła viarnucca dadomu paśla naradžeńnia dački.
— Kachańnie na niejki čas zaniesła vas u Tajłand…
— Heta dakładna nie maja kraina, tudy vielmi vydatna prosta pryjechać adpačyć. U Tajłandzie ja žyła kala hoda, na toj momant tam znachodziŭsia tata majoj dački. Ź im u nas atrymałasia takaja žyćciovaja historyja: nie zaŭsiody dva lidary mohuć užycca razam. U Tajłandzie byŭ pieryjad, kali ja całkam adyšła ad šachmat, akunułasia ŭ cichaje siamiejnaje žyćcio i ad hetaha ŭsiaho pačała hinuć, usio ž mnie patrebna žyćciovaja aktyŭnaść. Dla kahości ščaście — być žonkaj i mamaj, dla mianie, zdajecca, — toje, što ciapier ja prynošu niejkuju karyść, i heta vydatna. Choć samaje hałoŭnaje, viadoma, heta toje, što ja mama. Moža być, nie ŭ tym abjomie, u jakim chaciełasia b, ale ja spadziajusia, mnie ŭdasca heta nahnać, kali ja stanu babulaj, naprykład.
— Viartańnie ŭ Biełaruś było źviazana z prafiesijnaj abo siamiejnaj situacyjaj?
— Pa-pieršaje, ja vielmi sumavała, niezdarma ž havorycca: dzie naradziŭsia, tam i pryhadziŭsia. Tolki ŭ Biełarusi ja adčuvaju siabie pa-sapraŭdnamu ščaślivaj. Ja viartałasia ŭ Minsk ź miesiačnym dziciem na rukach, ni pra jakuju pracu tady i nie dumała. Praź niejki čas ź siabroŭkaj pasprabavali adkryć internet-kramu, ničoha z hetaha nie vyjšła, ja nie kamiersant. Žyćcio samo paviarnułasia takim čynam, što ŭ mianie źjaviłasia svaja škoła šachmat. Znajomy paprasiŭ znajści treniera dla jaho trochhadovaha syna, my zrabić hetaha nie zmahli, tamu što dziaciej raniej nabirali z bolš poźniaha ŭzrostu. Tady jon prapanavaŭ pazajmacca ź dziciem mnie, ale na toj momant ja ŭžo adyšła ad trenierskaj pracy. Na heta jon skazaŭ: «Tady davaj adkryjem škołu, što dla hetaha treba?» Ja skazała, što dla pačatku dobra było b adkryć sajt, i zabyłasia pra heta. Praź niejki čas jon mnie patelefanavaŭ i paviedamiŭ, što sajt hatovy.
Spačatku my zdymali maleńki kłas u Pałacy šachmat, z hetaha ŭsio pačałosia. A ciapier my ŭžo razraślisia da taho, što majem cudoŭnaje pamiaškańnie ŭ SAK «Alimpijski», dzie ŭsio prasiaknuta ducham sportu.
— Jak tady znoŭ adčuli siabie ŭ roli treniera?
— Vielmi dobra. Mnie chaciełasia złučyć aŭstralijski vopyt ź biełaruskim, tamu što heta zusim roznyja padychody vykładańnia. Mnie zdajecca, pośpiech našaj škoły byŭ źviazany mienavita z hetym. My byli pieršaj škołaj, jakaja pačała navučańnie dzietak mienavita z troch hadoŭ. My ŭsie vielmi radujemsia vynikam i spadziajomsia, što ŭ nas buduć vychavancy, jakija dojduć da suśvietnych viaršyń, ale samaje hałoŭnaje — kancepcyja našaj škoły zaklučajecca ŭ tym, kab jak maha bolš dziaciej prosta palubili šachmaty.
— Za paŭtara hoda vy zrabili šmat, a što ŭ najbližejšych płanach?
— Ciapier samaje hałoŭnaje nie prosta dobra pravieści alimpijadu, a vielmi dobra, a lepiej za ŭsio pravieści jaje lepš, čym usie astatnija kali-niebudź.
