«Toje, u čym ja raniej padazravaŭ biełaruskuju apazicyju, adbyvałasia ŭ kole «Rassupracoŭnictva». Spoviedź zasnavalnika «Antymajdan. Biełaruś», jaki kardynalna źmianiŭ pohlady
«Naša Niva» apublikavała navinu pra toje, što Žan Čubukoŭ — prarasijski aktyvist, adzin z zasnavalnikaŭ ruchu «Antymajdan. Biełaruś», — źmianiŭ pohlady. Paśla vychadu hetaha materyjału z nami źviazaŭsia Žan — my publikujem jaho ašałamlalnuju spoviedź pra toje, jakuju evalucyju, pad upłyvam čaho i kaho, jon pieražyŭ.
Žan Čubukoŭ na adnoj z akcyj pratestu ŭ 2020-m hodzie. Jak čałaviek, što naradziŭsia ŭ Rasii, jon časam prychodziŭ tudy z rasijskim ściaham, kab pakazać, što ruskija taksama nie chočuć ułady Łukašenki. Fota z archiva hieroja
Jak kankretna źmianilisia pohlady za 11 hod?
— Kali b vy zadali heta pytańnie Žanu z 2014-ha, jon by vam adkazaŭ kanśpirałahičnymi štampami, što našu krainu chočuć akupavać emisary Zachadu rukami biełaruskich nacyjanalistaŭ, kab razarvać krainu na častki i vykačvać ź jaje resursy. Ciapier ja liču, što ŭładu ŭ Biełarusi siłavym šlacham zachapiła i ŭtrymlivaje banda terarystaŭ, jakaja šmat u čym kantralujecca rasijskim režymam.
Raniej ja ličyŭ, što DNR i ŁNR — heta ludzi, jakija baroniacca ad ahresii ŭkrainskich nacyjanalistaŭ, a ciapier dla mianie vidavočna, što heta była praciahłaja apieracyja pa pasłableńni najvažniejšych rehijonaŭ. Kanflikt byŭ inśpiravany z Rasii dla padrychtoŭki da vajny i akupacyi Ukrainy.
Kali kazać pra Krym, to ja byŭ ščyra rady «refierendumu», a ciapier liču, što heta prosta nachabnaja akupacyja cełaha rehijona Ukrainy. Kali kazać pra dačynieńnie da biełaruskaj apazicyi, to raniej ja ličyŭ, što heta prosta hrantasmoki, jakija tranślujuć idei nacyjanalizmu, kab zarabić hrošy, abo niejkija fanatyki. Ciapier ja razumieju, što ludzi mohuć mieć roznyja pohlady, i heta samo pa sabie dobra. A kožnaja dziejnaść hruntujecca na asabistych pierakanańniach ludziej i tolki druhasna na finansavaj dy inšaj padtrymcy zboku.
Mahu hetak ža adznačyć, u čym maje pohlady nie źmianilisia: ja nie prymaju hvałtu i prymusu.
Što paŭpłyvała na ŭnutranuju transfarmacyju?
— Ja b nazvaŭ čatyry asnoŭnyja padziei. Pieršaje — heta kali na fonie ciažkaha finansavaha kryzisu padniali piensijny ŭzrost. Samo pa sabie heta varta było b zrabić, ale nie ŭ takoj situacyi. Kali hramadzianie vostra majuć patrebu ŭ padtrymcy i abaronie dziaržavy, ich prosta ŭziali i pačali «daić», kab zachavać svaje biudžetnyja płany.
Druhoje — heta źmiena śfiery dziejnaści: ja zvolniŭsia z univiersiteta, dzie mnie na pytańnie «jak mnie dzicia na hety zarobak karmić?» adkazvali: «Paciarpicie, tak usie žyvuć, a kali nie padabajecca — jedźcie ŭ svoj Muchasransk» (heta dasłoŭna). To-bok na miescach asobnyja administratary hetak znachabilisia, što dazvalajuć sabie z uśmiešačkaj plavać na samyja bazavyja patreby ludziej.
Ja skončyŭ kursy, pačaŭ pracavać prahramistam i akazałasia (o dziva!), što pracavać možna hałavoj, biez aŭrałaŭ, možna raści karjerna i finansava. Kali možna ŭ IT, to čamu nielha ŭ dziaržaŭnaj navucy? Sutnaść pracy ŭ maim vypadku vielmi padobnaja, ja — Data Scientist. Mabyć, niechta chłusić?
Akramia taho, ja navučyŭsia karystacca svajoj hałavoj u pryniaćci rašeńniaŭ — vykarystaŭ svaje analityčnyja navyki i prahramavańnie, kab źbirać infarmacyju i analizavać jaje samastojna i krytyčna, a nie spadziavacca na dumki «ekśpiertaŭ» i prapahandy.
Treciaje — pandemija. Zdavałasia b, voś jana, załataja hadzina, kali treba ŭklučyć usiu žorstkaść viertykali na ŭsiu moc i prymianić jaje na karyść: łakdaŭn, maski, testy, vakcynacyja, karantynnyja i epidemijałahičnyja miery… Ale akazałasia, što prodaž harełki, imitacyja aktyŭnaj dziejnaści pradpryjemstvaŭ i stvareńnie vobrazu spakoju i stabilnaści pierad vybarami važniejšyja za žyćci ludziej.
Maje chutka pabudavanyja madeli pakazvali, što tolki da vieraśnia 2020-ha budzie infikavana da 800 tysiač ludziej, a kala 60 tysiač pamruć. A z televizara «harełka i traktar», «łaźnia», «sami vinavatyja» i inšaje. To-bok uładam nastolki naplavać na svoj narod, što dla padtrymańnia dobraj miny jany hatovyja achviaravać dziasiatkami tysiač žyćciaŭ svaich hramadzian.
I dobra b sami ničoha nie rabili, ale jany ž jašče i vałancioram pieraškadžali pracavać i dapamahać miedykam! Heta było dla mianie aburalna i absalutna nieprymalna, kali ŭ krainie razharnułasia strašnaja pandemija i ludzi pamirajuć: tut pavinna być nie da palityčnych raźbiralnictvaŭ, heta ŭsio potym, pieradusim — žyćci ludziej.
Čaćviortaje: padziei 2020-ha i vajna va Ukrainie. Mnie vielmi padabałasia prahrama i kamanda Babaryki. Mienavita takoha čałavieka ja chacieŭ bačyć u kiraŭnictvie Biełarusi. Tamu ja, jak i šmat chto inšy, stajaŭ u čerhach, kab addać svoj podpis. Paźniej — braŭ udzieł u pratestach.
U vychodnyja paśla zabojstva Ramana Bandarenki ja pajšoŭ akazvać miedycynskuju dapamohu na «Płošču Pieramien» i paśla hetaha trapiŭ u katavalniu IČU Akreścina i «kaniušni» Baranavičaŭ (Žan dasłaŭ u redakcyju kopiju pratakoła, zhodna ź jakim jon adbyŭ 13 sutak pa tahačasnym artykule 23.34 KaAP — «NN»). Maich znajomych adnaho za adnym pačali sadžać i zvalniać z pracy, tamu ja zrabiŭ PBH vizu (nie humanitarnuju, kab nie pieraškadžać tym, chto maje bolšuju patrebu) i pierajechaŭ u Polšču.
Tut ja časam chadziŭ na imprezy dyjaspary ŭ padtrymku palitviaźniaŭ, siarod jakich byli i maje dobryja znajomyja, i ludzi, za jakich ja hałasavaŭ. Časam dapamahaŭ ludziam, jakija prasili dapamohi na «Bajsoł». Kali pačałasia vajna, ja dapamahaŭ biednym, u mianie ŭ kvatery žyli ŭciekačy z Ukrainy. Ciapier voś dapamahaju niekatorym biełaruskim inicyjatyvam praz adsotak ad padatkaŭ. Bolš za ŭsio mianie cikavić inicyjatyva stvareńnia pašparta niezaležnaj Biełarusi.
Za što ź minułaha soramna? Ci źmianiŭ by niešta, kali b byŭ šaniec viarnucca nazad?
— Ja prajšoŭ praz hłybokuju ŭnutranuju transfarmacyju, atrymaŭ dośvied i aktyŭnaha prychilnika ŭłady, i apazicyjnaj dziejnaści — praz pramy ŭdzieł. Tut składana razvažać.
Kali b ja nie ŭbačyŭ, jak rychtujuć «palityčnych analitykaŭ» u Akademii kiravańnia, to dumaŭ by pra čynoŭnikaŭ lepš. Kali b mnie nieadnarazova nie pahražali zabojstvam i fizičnaj raspravaj radykalna nastrojenyja apazicyjaniery, to, moža być, nijakaha «Antymajdan. Biełaruś» i nie było b.
Ja realna sutykaŭsia ź situacyjaj, kali mnie pisali «kali my pryjdziem dy ŭłady, na kožnym lichtarnym słupie budzie visieć pa maskali». I kali tabie padobnaje pišuć nieadnarazova (dy nie tolki tabie), to zhadvajecca fraza kabiety, jakaja pieražyła Chałakost, «kali vam kažuć, što vas buduć zabivać — viercie». Naturalna, što ŭ takoj situacyi sam pačynaješ radykalizavacca i šukać niejkich adnadumcaŭ.
Biełaruskija ŭłady na toj momant byli dosyć pasiŭnyja, a ja ličyŭ, što pahroza bolš čym realnaja, tamu staŭ šukać chaŭruśnikaŭ tam, dzie jany byli — u asiarodździ prarasijskich aktyvistaŭ.
Usie mocnyja zadnim rozumam: u momancie treba było rabić nie tak, a inakš. Ale kali znachodzišsia ŭ niavyznačanaści i sutykaješsia z pahrozaj, to davodzicca vykarystoŭvać toje, što maješ dla abarony svaich pohladaŭ, pierakanańniaŭ i prosta fizičnaj biaśpieki.
Nie mahu skazać, što mnie za niešta soramna. Ja rabiŭ niapravilna, ale heta było praz deficyt infarmacyi i imklivaje raźvićcio palityčnych kanfliktaŭ, u jakija ja byŭ pahružany. Tamu staŭlusia da hetaha jak da pamyłki.
Jak siońnia stavicca da bieł-čyrvona-biełaha ściaha
— Da bieł-čyrvona-biełaha ściaha ja staŭlusia niejtralna, a ad čyrvona-zialonaha mianie krucić. BČB staŭ dla mianie adnym sa znakaŭ pratestu, ź jakim ja byŭ i zastajusia zhodny. U histaryčnyja dyskusii ja b tut nie lez, jość kankretnaje tut i ciapier.
Tyja ludzi, jakich ja schilny ličyć adnadumcami, lubiać BČB. Banda terarystaŭ, jakija ŭzurpavali ŭładu, karystajucca ČZ. I jašče mnie BČB bolš padabajecca prosta praz spałučeńnie koleraŭ.
Datyčna toj daŭniaj pietycyi pra «nacyscki simvał», to ja sam sa Žłobina, sioleta tam pamior apošni vieteran. Tak što ničyje pačućci BČB užo asabliva nie začepić. Miarkuju, što ludziej, jakija prajšli praz vajnu, ciapier značna bolš turbuje piensija, jakaść miedycynskaj dapamohi i vajna ŭ susiedniaj krainie, čym koler ściaha.
Čamu źjechaŭ ź Biełarusi
— Ja taki ž pratestoŭca, jak i vy. Hetak ža sutyknuŭsia z hvałtam i katavańniami za svaje pierakanańni. Ja byŭ z vami kala Steły i na Płoščy Pieramien. Tak što miarkuju, što ŭ Biełarusi ciapier dla mianie taki samy «raj», jak i dla vas. Z adnoj nievialikaj roźnicaj: vy byli apanientam sistemy zaŭsiody, a mianie rychtavali dla pracy ŭ sistemie.
Tamu kali vy dla sistemy prosta vorah, to ja — vorah u kvadracie i zdradnik, jaki skarystaŭ resursy sistemy nie pa pryznačeńni i vystupiŭ suprać.
Ci niama pačućcia viny praz uzajemadziejańnie z prarasijskimi siłami, dziakujučy jakim u tym liku ŭ Biełarusi adbyvajecca toje, što adbyvajecca
— Byŭ čas, kali ja dosyć aktyŭna ŭzajemadziejničaŭ z prarasijskimi aktyvistami. Jany, darečy, u značnaj miery paŭpłyvali na maju transfarmacyju: toje, u čym ja raniej padazravaŭ biełaruskuju apazicyju, jak akazałasia, adbyvałasia mienavita ŭ prarasijskim kole. U mianie ad hetaha zdaryŭsia kahnityŭny dysanans. Heta było vielmi niepryjemnym dla mianie adkryćciom, tamu ja praz peŭny čas prypyniŭ z hetymi ludźmi ŭsie kantakty.
Sam ža miechanizm sietki ŭpłyvu «Rassupracoŭnictva» isnavaŭ da mianie i isnuje paśla majho vychadu z hetaj sistemy. Mnie hetyja ludzi nie spadabalisia.
Byŭ adzin adekvatny niezaležny čałaviek ź pierakanańniami, Anton Karovin, dyk jon adziny z usioj hetaj hrupy pajechaŭ vajavać na baku ŁNR. Kali jon viarnuŭsia z vajny ŭ Minsk, mocna škadavaŭ pra svajo rašeńnie. A potym jaho zabili pad Ałčeŭskam. Adčuvaju svaju vinu, što nie zmoh jaho tady adhavaryć ad viartańnia na vajnu.
Ci praciahvaje jašče zajmacca palityčnaj analitykaj
— Ciapier ja nie zajmajusia palityčnaj analitykaj. Časam, viadoma, mianie moža cikavić prahnoz dalejšaha raźvićcia situacyi i ja vykarystoŭvaju svaje navyki Data Science i palityčnaha analizu, kab praličyć upłyŭ palityčnych i vajskovych ryzyk na ekanomiku i stan rynkaŭ. Ale heta, chutčej, źviazana z prajektnaj dziejnaściu i farmavańniem kamandaŭ pad niejkija zadańni ŭ majoj pracy.
Časam byvajuć prajekty, na jakija vielmi mocna moža ŭpłyvać palityčny faktar: naprykład, abvastreńnie kanfliktu pamiž Izrailem i CHAMAS mocna ŭpłyvaje na rehijanalnuju łahistyku, źmianiaje ryzyki dla strachavych kampanij i bankaŭ. Ci, skažam, vajna va Ukrainie i ahresiŭnaja rytoryka MZS Rasii ŭpłyvajuć na ceny arendy ŭ prymiežnych z Rasijaj rehijonach Bałtyki i Skandynavii. Prybyćcio PVK «Vahnier» u Paŭdniovy Sudan moža ŭpłyvać na ceny bankaŭskich kredytaŭ u Konha i hetak dalej. Šmat jašče takich prykładaŭ.
Čytajcie taksama:
«Dumkami žyŭ u SSSR». U «DNR» zahinuŭ bajavik, vypusknik histfaka BDU
«Surjozna schudnieŭ, važyć, napeŭna, kiłahram 80». Były palitviazień pra Viktara Babaryku
