Čałaviek zasolvaje płanietu. Navukoŭcy patrabujuć, kab niekatoryja miery byli pryniatyja prosta zaraz
Z novaha daśledavańnia, apublikavanaha ŭ časopisie Nature Reviews Earth & Environment, vynikaje, što čałaviectva zasolvaje płanietu. Naša dziejnaść i pavodziny robiać usio asiarodździe — ad pavietra i hleby da presnaj vady — bolš salonym, parušajučy naturalny «kołazvarot soli» na Ziamli.
Fota: vecteezy
Heta nie prosta pavieličeńnie złučeńnia chłarydu natryju ci zvyčajnaj charčovaj soli. Heta pavieličeńnie šyrokaha śpiektru solaŭ u chimičnym sensie — złučeńniaŭ, jakija ŭklučajuć stanoŭča i admoŭna zaradžanyja iony, što zvyčajna ŭtvarajucca ŭ vyniku reakcyj pamiž kisłotami i asnovami. I ŭsie hetyja soli aznačajuć adno i toje ž, kali ich staje zanadta šmat u lubym miescy płaniety: niepryjemnaści.
Kali dumać pra płanietu jak pra žyvy arhanizm, to nazapašvańnie takoj kolkaści soli moža paŭpłyvać na funkcyjanavańnie žyćciova važnych orhanaŭ abo ekasistem, kažuć daśledčyki ŭ pres-relizie da pracy. A vydaleńnie soli z vady ŭjaŭlaje saboj vielmi enierhajomisty i darahi praces. Pry hetym «rasoł», jaki ŭ vyniku atrymlivajecca, — jašče bolš salony, čym akijanskaja vada; i jaho nie tak prosta ŭtylizavać.
Zhodna z daśledavańniem, pryčynami paskoranaha «antrapahiennaha solevaha cykłu» stali zdabyča karysnych vykapniaŭ, sielskaja haspadarka i — što, mahčyma, asabliva škodna — vykarystańnie darožnaj soli. Mihracyja solaŭ z hłybini Ziamli na pavierchniu — naturalny praces, ale naša paskareńnie hetaha pracesu vyklikaje najvialikšyja prablemy.
I škoda pavialičvajecca litaralna kožnuju chvilinu. Daśledčyki paviedamlajuć, što «zasaleńnie», vyklikanaje čałaviekam, užo začapiła va ŭsim śviecie 2,5 miljarda akraŭ hleby (bolš za 1 miljard hiektaraŭ). Taksama nazirajecca pavyšeńnie ŭtrymańnia soli ŭ rekach i aziorach. Rost kolkaści soli taksama i ŭ pavietry vyklikajuć vysachłyja salonyja aziory i darožnaja sol.
Nastupstvy hetaj situacyi davoli surjoznyja. Sol maje nievialiki ionny radyus i tamu moža vielmi lohka ŭklinicca pamiž čaścicami hleby, pieradaje słovy daśledčykaŭ Popular Mechanics. Mienavita tak darožnaja sol praduchilaje ŭtvareńnie kryštaloŭ lodu, i heta dazvalaje joj pranikać u chimičnyja złučeńni dla stvareńnia «kaktejlaŭ», jakija nanosiać škodu navakolnamu asiarodździu. Da ŭsiaho inšaha, sol spryjaje chutčejšamu rastavańniu śniehu, a zanadta aktyŭnaje rastavańnie viadzie da ekałahičnaj katastrofy.
Kamanda daśledčykaŭ zaklikała pierajści z darožnaj soli na mienš škodnyja (ale ŭsio jašče vielmi efiektyŭnyja) alternatyvy, naprykład, burakovy sok. Navukoŭcy taksama vystupajuć za ŭviadzieńnie «płanietarnaha limitu dla biaśpiečnaha i ŭstojlivaha vykarystańnia soli», kab praduchilić dalejšuju škodu.
Čytajcie taksama:
Ciapier aficyjna: heta było samaje śpiakotnaje leta za ŭsiu historyju nazirańniaŭ
Rekordna nizki ŭzrovień lodu ŭ Antarktydzie zabiŭ tysiačy ptušaniat pinhvinaŭ
