Šrajbman: Prezident nam nie patrebny
Fota Nadziei Bužan
U novym vypusku debataŭ «DysKUT», pryśviečanamu abmierkavańniu pytańnia, ci patrebny Biełarusi prezident, palityčny analityk Arciom Šrajbman patłumačyŭ, čamu nie.
«Ja dumaju, što prezident nam nie patrebny. Takaja fihura, jak siońnia, i ŭ pryncypie choć kolki-niebudź značnaja. Było b idealna mieć sistemu parłamienckaj respubliki, u jakoj kali farmalna post prezidenta i isnuje, to heta štości absalutna cyrymanijalnaje. Čałaviek, jaki prymaje davierčyja hramaty, pierarazaje stužki na novych stancyjach mietro, jeździć na Alimpijadu i, napeŭna, na hetym usio», — kaža Šrajbman.
Jon bačyć dźvie važkija pryčyny, čamu dla Biełarusi tak budzie lepš.
«Pieršaja — z punktu hledžańnia tranzitu ad siońniašniaj sistemy. Tak ci inakš, kali my nie chočam niejkaj kryvavaj revalucyi, ukrainskaha, kyrhyzstanskaha ci inšaha scenara, to vychadam budzie niejki kampramis sa staroj uładaj.
Kab hety kampramis staŭ ustojlivym, staŭ mahčymym, sychodziačaj uładzie treba prapanavać varyjant zachavańnia tvaru. Varyjant, pry jakim Alaksandr Łukašenka zastajecca pieršym i apošnim prezidentam Biełarusi. Heta, napeŭna, samy lepšy sposab zrabić tak, kab druhi bok nie adčuvaŭ siabie ŭ projhryšy. Kab jon nie adčuvaŭ, što chtości pryjdzie i ŭ ničoha pieratvoryć spadčynu Łukašenki. Tak im budzie praściej vyrašycca na tranzit, rana ci pozna.
Druhaja pryčyna, čamu nam nie patrebny prezident: vielmi važna budučuju demakratyčnuju Biełaruś mieć maksimalna bieskanfliktnaj, kab nie dyskredytavać demakratyju ŭ vačach masavaha vybarca.
Kali ja kažu bieskanfliktnuju, ja maju na ŭvazie situacyju, jakaja była pamiž 1994 i 1996-m hadami, kali dźvie haliny ŭłady pieraciahvali koŭdru. Heta niezdarovaja situacyja ŭ nie zusim raźvitych demakratyjach pastajannaj vajny halin ułady pamiž saboj. Było b idealna, kali b kanflikty byli skancentravanyja ŭnutry parłamienta, unutry adnaho instytuta. I ŭrad vyjaŭlaŭ volu hetaha parłamienta. Adpaviedna premjer-ministr byŭ by staŭlenikam kirujučaj partyi, kaalicyi, čałaviek, ź jaje vybrany. Kali my dadajom siudy fihuru ŭpłyvovaha prezidenta, to akramia hetych kanfliktaŭ u parłamiencie, jakija buduć adnaznačna, u nas jašče budzie druhi ŭzrovień kanfliktaŭ pamiž halinami ŭłady. Vialikaja imaviernaść, što ludzi prosta chutka rasčarujucca ŭ hetym, padumajuć, što pryjšli ŭ situacyju Ukrainy, dzie zaŭsiodny chaos, bojki i bardak».
Ale palitołah Andrej Kazakievič ličyć, što palityčnyja siły ŭ Biełarusi paprostu psichałahična nie hatovyja admovicca ad pasady prezidenta.
«Pasada prezidenta musić mieć zusim inšaje palityčnaje značeńnie. Ułada prezidenta musić być mocna abmiežavanaja. Asłableny prezident, u paraŭnańni z tym, što my majem ciapier, heta ŭsio ž taki moža być peŭnaj harantyjaj, prynamsi na pieryjad paśla Łukašenki, pakul ni partyjnyja tradycyi, ni demakratyčnyja tradycyi, ni tradycyi vybaraŭ jašče nie buduć ustalavanyja ŭ Biełarusi», — adznačaje Kazakievič.
Hladzicie poŭnyja debaty na jutub-kanale debataŭ «DysKUT»:
03:35 — dźvie pryčyny, čamu nam nie patrebny prezident,
06:28 — ryzyki admovy ad prezidenckaj ułady,
10:18 — jakija paŭnamoctvy zastanucca ŭ prezidenta,
12:30 — kanflikt halin ułady: viartańnie ŭ 1994 hod i adsutnaść palityčnaj kultury,
17:46 — a što, kali ŭ parłamiencie nie budzie ŭstojlivaj kaalicyi,
22:41 — kolki pavinna być prezidenta,
24:55 — decentralizacyja paŭnamoctvaŭ,
28:02 — jak paźbiehnuć piersanalisckaj ułady prezidenta,
32:44 — jak navučyć palityčnyja kadry dla novaj Biełarusi,
36:26 — palityčnaja piśmiennaść ludziej,
39:55 — absalutnaja ŭłada razbeščvaje bolš,
46:50 — mocnaja prezidenckaja ŭłada i paśpiachovyja reformy,
51:39 — Blockchain Republic,
56:21 — paŭtareńnie ŭkrainskaha scenara i ŭzmacnieńnie ŭpłyvu aliharchaŭ,
58:35 — što moža abjadnać hramadstva,
01:02:19 — z kaho farmiravać pieršaje sklikańnie parłamienta.
Hladzicie taksama: Čamu biełaruski pratest staŭ «kulturnym» i ci mahčyma akulturyć AMAP
