Kałumnist Haziety.ru: «Razvod» Biełarusi i Rasii niepaźbiežny
Farmalna Savieckaha Sajuza daŭnym-daŭno niama. U realnaści jaho historyja skančajecca tolki ciapier, u dziasiatyja hady XXI stahodździa.
Naprykład, u adnosinach Rasii z Ukrainaj mienavita siońnia adbyvajecca toje, što nazyvajuć momantam iściny.
Tolki ŭ hetym hodzie adkryłasia, što razvod dvuch byłych hałoŭnych sajuznych respublik pojdzie pa juhasłaŭskim scenary. Tamu samamu, ab ščaślivym paźbiahańni jakoha z zaŭčasnaj radaściu kazali ŭ 90-ja hady.
Ale ci daloka da razvodu z treciaj byłoj hałoŭnaj respublikaj?
Kali skarystacca movaj novaj aficyjnaj ideałohii, to Biełaruś - samaja vialikaja častka «russkoho mira», što atačaje Rasiju. Paśla Navarosii, jakaja apynułasia chimieraj. Adnak źlićcio ź Biełaruśsiu chimieryčnym byccam by nie vyhladaje.
Rasiejskamoŭnyja tut u pieravažnaj bolšaści, asabliva ŭ haradach. Bolš za try čverci viernikaŭ — prychadžanie RPC. I tolki dniami adśviatkavali 20-hodździe režymu Alaksandra Łukašenki, što jakraz i paŭstaŭ pad łozunhami viartańnia ŭ SSSR.
Łukašenka 1990-ja apiaredziŭ ledź nie ŭsie zapavietnyja idei rasijskich 2010-ch.
U ekanomicy, u palityčnym kiravańni i ŭ ideałohii jon skryšyŭ usio, što sprabavaŭ nasadzić pieršy postsaviecki biełaruski režym, jaki zdoleŭ pratrymacca mienš za try hady. Usie bujnyja pradpryjemstvy — u dziaržsiektary. Astatnija — pad čynoŭnym nahladam. Serca kirujučaha sasłoŭja — achranicieli, a forma praŭleńnia - aŭtakratyja.
Na miesca nacyjanalnaj atrybutyki viarnulisia staryja savieckija simvały, u tym liku i ściah Biełaruskaj SSR. Z kampanijaj «biełarusizacyi» dziaržaŭnaha ŭžytku, adukacyjnaj sistemy i pobytu, raspačataj u pačatku 90-ch, skončyli žaleznaj rukoj.
A intehracyja z Rasiejaj jak by adbyłasia jašče ŭ minułym stahodździ. U śniežni 1999-ha adnym z apošnich prezidenckich rašeńniaŭ Barysa Jelcyna stała padpisańnie damovy ab stvareńni sajuznaj dziaržavy Rasii i Biełarusi (SRB).
Pa ŭsich prykmietach pytańnie ab viartańni Biełarusi pad kryło Maskvy było całkam vyrašana. Ale prykmiety padmanuli.
SRB stała prykryćciom dla zapampoŭvańnia ŭ biełaruskuju ekanomiku adnaho, kali nie dvuch dziasiatkaŭ miljardaŭ rasijskich naftadalaraŭ štohod. Siońniašniaja biełaruskaja ekanomika amal hetak ža drenna padrychtavanaja da žyćcia biez naftavaj renty, jak i rasijskaja.
Ale, niahledziačy na kałasalnuju materyjalnuju zaležnaść, Łukašenka ŭ adroźnieńnie ad Janukoviča nie zdaŭ Maskvie kamandnyja vyšyni ni ŭ siłavych strukturach, ni navat u haspadarčaj sistemie.
I ŭ Mytnym sajuzie, i ŭ navaŭtvoranym Jeŭrazijskim ekanamičnym Biełaruś realizuje svaje intaresy, spres ihnarujučy rasijskija.
A niaŭchilnaje zbližeńnie sposabaŭ praŭleńnia ŭ abiedźviuch dziaržavach užo sapraŭdy nie mahło stać faktaram intehracyi.
Čym bolš rasijski palityčny režym byŭ padobny da biełaruskaha, tym raŭniviej minski kiraŭnik staviŭsia da svaich prerahatyvaŭ.
Niahledziačy na ŭsie cisk, Łukašenka admoviŭsia pryznać Abchaziju i Paŭdniovuju Asieciju, a ŭ apošnija miesiacy šmatkroć asudžaŭ ideju adździaleńnia abo fiederalizacyi Uschodniaj Ukrainy, choć novy režym u Kijevie vidavočna nie vyklikaje ŭ jaho simpatyj. Ale
sama łohika aŭtakratyi patrochu zrabiła jaho upartym abaroncam biełaruskaha suvierenitetu i terytaryjalnaj cełasnaści.
Histaryčnaja ironija ŭ tym i jość, što dla budaŭnictva biełaruskaj nacyjanalnaj dziaržavy nichto nie zrabiŭ bolš, čym čałaviek, jaki 20 hadoŭ tamu byŭ abrany narodam dla taho, kab viarnuć biełarusaŭ u Saviecki Sajuz.
Čym macniej dumka ab viartańni ŭ SSSR avałodvaje Kramlom, tym bolš vyrazna vidać, što mienski režym užo nijakim čynam tudy nie źbirajecca.
Ale heta siońnia. A zaŭtra ci paślazaŭtra hety režym, jak i usiakuju aŭtakratyju, čakaje kryzis ułady.
Momant, kali źniešni cisk moža zrabicca vielizarnym, a va ŭnutranych spravach vyrašalnaj siłaj buduć masy, mabyć, i stanie tym samym momantam iściny ŭ biełaruska-rasijskich adnosinach.
Što pieramoža, žadańnie raźvieścisia abo hatoŭnaść źlicca?
Biełaruski narod ciapier «biezmołvstvujet». Źviestki, jakija z hodu ŭ hod publikujucca Apytalnyja słužbaj NISEPD, mohuć słužyć tolki namiokam na toje, u jaki bok ruchajucca pieravahi biełarusaŭ. Ale i heta niamała.
Pieršaje, na što varta źviarnuć uvahu, - heta poŭnaje pieramoha, zdabytaja za apošnija dva dziesiacihodździ rasiejskaj movaj. Z 1995-ha i da siońniašniaha dnia dola tych, chto karystajecca ŭ paŭsiadzionnych znosinach rasiejskaj vyrasła z 37 da 62%, biełaruskaj - zastałasia na ŭzroŭni 6%, a tak zvanaj trasiankaj, - upała z 50 da 20%.
Ale vybar na karyść rasiejskaj movy nie raŭnasilny rostu žadańnia dałučycca da Rasiei.
Hety fienomien zaŭvažyli ŭžo daŭno, kali vyjaviłasia, što zmahary za niezaležnaść Irłandyi addajuć pieravahu mieć znosiny adzin z adnym zusim nie pa-irłandsku, a na movie kałanizataraŭ - pa-anhlijsku.
Što ž da Biełarusi, dyk tryŭmfalnaje šeście rasiejskaj movy supravadžałasia niaŭchilnym skaračeńniem kolkaści žadajučych adnaŭleńnia SSSR (pačynajučy z 2000-ha jany ŭ mienšaści, a letam 2014-ha takich zastałosia 22%) i rostam doli tych, chto hałasavaŭ by suprać, kali b nadaryŭsia refierendum ab abjadnańni z Rasijaj (prychilniki takoha abjadnańnia pierastali być bolšaściu ŭ 2009-m, a hetym letam ich kolkaść źniziłasia da 25% pry 55% tych, chto heta źlićcio b nie padtrymaŭ).
Ź inšaha boku, bolšaść biełarusaŭ vchvalajuć siabroŭstva svajoj krainy ŭ Jeŭrazijskim ekanamičnym sajuzie (50% suprać 30%) i niepryjazna staviacca da novaha ŭkrainskaha režymu, adlustroŭvajučy karcinu, namalavanuju rasijskim, dy i miascovym TB. Amal pałova apytanych u červieni (46%) ličyli, što Rasija akazvaje stanoŭčaje ŭździejańnie na Ukrainu, i tolki 31% - što admoŭnaje.
Zrešty, dla 66% biełarusaŭ pierśpiektyva taho, što «Rasija moža dałučyć usiu terytoryju Biełarusi abo jaje častku», vyhladaje nievierahodnaj abo małavierahodnaj, a vielmi vierahodnaj ci navat niepaźbiežnaj - dla 31%. Pry hetym 14% apytanych vykazali hatoŭnaść u vypadku čaho vystupić sa zbrojaj u rukach na abaronu terytaryjalnaj cełasnaści svajoj krainy, a 17% paviedamili, što, naadvarot, «uchvalać hetyja źmieny».
Pry ŭsioj umoŭnaści adkazaŭ na abstraktnyja pakul što pytańni vidać, što biełaruskaja nacyjanalna-dziaržaŭnaja samaśviadomaść, vielmi słabaja ŭ 90-ja hady, zrabiła za 20 hadoŭ vialikija pośpiechi, navat i pad čyrvona-zialonym ściaham BSSR.
Choć jano i mocna adstaje ad ukrainskaj, ale ruchajecca prykładna ŭ toj samy bok, prajšoŭšy prykładna paŭdarohi. Łukašenka vykanaŭ tuju častku raboty pa nacyjanalnym budaŭnictvie, jakuju zdolny zrabić aŭtakrat. Adnosna dalejšaha treba budzie skazać słova ŭžo biełaruskamu hramadstvu.
Navat i siońnia Biełaruś nie vyhladaje takim užo zručnym i padatlivym abjektam dla źlićcia. U budučyni jana, mabyć, stanie jašče mienš prydatnaj dla hetaha, a razvod - bolš vierahodnym.
Nie treba dumać, byccam 29 maja 2014-ha, kali Alaksandr Łukašenka padpisaŭ damovu ab Jeŭrazijskim ekonamsajuzie, stała momantam iściny ŭ rasijska-biełaruskich adnosinach. Hety momant napieradzie.
U pryncypie scenar razvodu moža być kudy mienš radykalnym, čym scenar rastańnia z Ukrainaj, a hałoŭnaje — mirnym. Ale tolki kali Maskva choć čamu-niebudź navučycca na ŭkrainskim dośviedzie.
