U Mahilovie razburajecca kaplica na masavym pachavańni niamieckich sałdat Druhoj suśvietnaj vajny
Na mohiłkach sałdat viermachta na terytoryi Lubuskaha lesaparku Mahilova razburajecca kaplička. Na pamiatnym znaku vyharały na soncy nadpis nie pračytać. Navokał abharodžanaj terytoryi — śmiećcie, u vychodnyja tut ładziacca hulbiščy. Heta — adzinaje ŭ horadzie abaznačanaje pachavańnie sałdat pieramožanaj 68 hadoŭ tamu krainy.
Brackaja mahiła dvuchsot niamieckich vajennapałonnych — na ŭskrajku Lubuskaha lesaparku. Za 200 mietraŭ — pasiołak zavoda imia Kirava. Dvuchpaviarchovyja budynki, što la lesu, zastalisia z časoŭ Druhoj suśvietnaj vajny. U adnym ź ich mieściŭsia špital. La damoŭ i brackaja mahiła z pomnikam sałdatam Čyrvonaj armii — terytoryja pobač dahledžanaja i prybranaja da 9 maja.
Na aharodžanaj terytoryi niamieckaha pachavańnia taksama śmiećcia niama, tolki letašniaje apałaje liście. Letaś dźviery kaplički byli pakrytyja nadpisami, ciapier ich zafarbavali. Sama ž kaplica zastałasia niedahledžanaj — cehła rassypajecca, dach dziravy. Pamiatny znak maje patrebu ŭ ramoncie, kryž taksama daŭno nie farbavaŭsia.
La brackaj mahiły hutaru sa staražyłam pasiołku, jaki nazvaŭsia Usievaładam Uładzimiravičam. Jon ćvierdzić, što terytoryja niamieckich mohiłak raniej była značna bolšaja, i ciapier taja častka, jakaja apynułasia
La niamieckich mohiłak vyrasła nie adno pakaleńnie žycharoŭ pasiołku. Pra toje, što kaplica, uźviedzienaja krychu bolš za dvaccać hadoŭ tamu, razburajecca, a vakoł mohiłak usio zaśmiečana, ludzi viedajuć. Ź niekatorymi ź ich hutaru niepadalok ad pomnika savieckim sałdatam.
Spadarynia stałaha vieku: «Niechta ž pavinien heta ŭsio dahladać. Naohuł, i dahladajuć. Tam ža śmiećcia było šmat, dyk prybrali. Razburajecca cehła, ale ž nichto nie padumaje, što niejak treba jaje padrabić. Tam lažała stolki sałdat, što nie padličyć».
Spadarynia: «Chto ciapier tudy budzie chadzić? Ciapier siudy zusim mała prychodziać, aby tolki dla pryliku. Prychodzić siudy duža mała ludziej».
Spadar: «My ž na niamieckija mohiłki nie vodzim unukaŭ, a vodzim voś siudy».
Karespandent: «A čamu na niamieckija nie vodzicie?»
Spadar: «A što im patłumačym? Čamu na niamieckija? Jany ž svaim rozumam nie zrazumiejuć. A tut treba, kab pavažali zahinułych».
Dahladaje niamieckaje pachavańnie
U Mahilovie niekalki niamieckich sałdackich pachavańniaŭ. Viedajuć pra ich albo śpiecyjalisty, albo staražyły. Hetyja pachavańni nijak u horadzie nie abaznačanyja. Pra niekatoryja ź ich stała viadoma, kali Narodny sajuz Niamieččyny pa dohladzie za vajennymi mahiłami pačaŭ pierapachavańnie sałdat. Situacyju z sałdackim pachavańniem u Lubuskim lesaparku ŭ hetaj arhanizacyi tłumačać hetak: «Kaliści hetuju kaplicu ŭźvioŭ čałaviek biez usialakaha prajektu, heta byli nie my. I jana nidzie nie staić na ŭliku. I voś treba rašyć, ci jaje źnieści, bo stan jaje nie duža jakasny, ci ramantavać. Voś heta samaja składanaja prablema — uzhadnieńnie ramontu. My pakul rašučych dziejańniaŭ nie robim. Mohiłki ž tam prybranyja, tak ža? Ja pastarajusia bolš daviedacca pra stan prylehłaj terytoryi, bo heta nie vielmi pryhoža».
2 lipienia 2010 hoda pad Babrujskam u vioscy Čarnicy aśviacili zbornyja niamieckija sałdackija mohiłki. Na ich pierapachavanyja astanki blizu tryccaci tysiač sałdat viermachta z Mahiloŭskaj, Viciebskaj i Homielskaj abłaściej. Jašče adny padobnyja mohiłki znachodziacca ŭ Bresckaj vobłaści la rajcentra Biaroza. Adkryli i aśviacili ich u 2005 hodzie. U Narodnym sajuzie Niamieččyny śćviardžajuć, što za čas isnavańnia zbornych niamieckich mohiłak faktaŭ ich apahańvańnia zafiksavana nie było.
