Što rabić, kali na rynkach usio padaje i nadychodzić kryzis?
U noč z 12 na 13 sakavika ŭ ZŠA adbyŭsia najbujniejšy z 1987 hoda abvał fondavych rynkaŭ. Jak by ni sprabavali najbujniejšyja suśvietnyja karparacyi adciahvać hety momant z dapamohaj vykupu z rynku ŭłasnych akcyj dla padtrymańnia ich koštu, biaskonca heta praciahvacca nie mahło.
Zvyčajna ŭ takija momanty abvalvajecca nie tolki amierykanski fondavy rynak, ale i litaralna ŭsio, što moža ŭpaści. Usiaho za adzin miesiac z momantu nastupleńnia kryzisu mocnamu padzieńnia padvierhlisia ŭsie rynki, u tym liku zołata i kryptavaluty.
| Zołata | -9% |
| Indeks NASDAQ 100 | -25% |
| Indeks S&P 500 | -27% |
| Indeks Dow Jones | -28% |
| Indeks Euro Stoxx 50 | -35% |
| Indeks RTS | -42% |
| Nafta marki Brent | -45% |
| Bitcoin | -62% |
Heta daloka nie pieršaja padobnaja situacyja ŭ śviecie, kryzis adbyvajecca pastajanna, i da jaho navat možna padrychtavacca zahadzia, kali sačyć za peŭnymi indykatarami. Bajacca kryzisu i pieražyvać, što nieŭzabavie nastupić apakalipsis, nie varta. Kryzis — heta pierazahruzka suśvietnaj finansavaj sistemy, jakoj časam taksama nieabchodna ŭziać paŭzu i addychacca.
Što ž rabić u takija pieryjady ŭ suśvietnaj ekanomicy?
Skarystacca biahučaj rynkavaj situacyjaj, jak źnižkami ŭ kramie. Surjozna!
Kali źviarnucca da historyi finansavych rynkaŭ, vy zaŭvažycie, što kryzis — heta chutkapłynnaja źjava. Jak praviła, ad jaho pačatku da poŭnaha zaviaršeńnia prachodzić nie bolš za paŭtara hoda, adpaviedna, adnaŭlacca rynki pačynajuć jašče raniej. U toj ža samy čas pieryjad rostu rynkaŭ adbyvajecca ŭ siarednim 6—9 hadoŭ. Poŭny ekanamičny cykł, taksama viadomy jak ekanamičny cykł Žuhlara, prachodzić za 7—11 hadoŭ, ad kryzisu da kryzisu (kryzis — adnaŭleńnie — pik — recesija). Jak bačycie, da 90% času zajmaje faza rostu i tolki 10% prypadaje na try inšyja fazy: źnižeńnie, kryzis i adnaŭleńnie.
To-bok kali situacyja stabilizujecca i panika na rynkach skončycca — sardečna zaprašajem na finansavyja rynki za skupkaj patańniełych aktyvaŭ: akcyj, kryptavalut, syravinnych tavaraŭ i h.d. Trymać nabytyja aktyvy možna minimum 5—7 hadoŭ, nie aścierahajučysia ich čarhovaha abvału. Za hety pieryjad aktyvy padaražejuć u niekalki razoŭ. Tak było, tak jość i tak budzie. Tak pabudavana suśvietnaja finansavaja sistema.
Čytajcie taksama: U što inviestujuć samyja bahatyja ludzi płaniety — raskazvajem
Čaho nie varta rabić u takija pieryjady ŭ suśvietnaj ekanomicy?
Paddavacca ŭsieahulnaj panicy. Biehčy i pradavać usio ŭ imia vyratavańnia. Jak užo było skazana vyšej, kryzis — heta źjava časovaja i dosyć chutkapłynnaja.
1987: Čorny paniadziełak. Fota Roger Hsu, Flickr.
- 1987: Čorny paniadziełak. Abvał adbyvaŭsia rezka i mocna, heta praciahvałasia dva tydni. Paśla čaho rynak dosyć chutka adnaviŭsia i ros na praciahu 12 hadoŭ.
- 2000 hod: krach rynku dotcom. Źnižeńnie rynkaŭ adbyvałasia pastupova, na praciahu 2 hadoŭ, tamu nastupstvy ŭdałosia źmiakčyć. Dziakujučy hetamu kryzisu, jaki adsiejaŭ bieśpierśpiektyŭnyja IT-kampanii, siońnia isnujuć i paśpiachova raźvivajucca takija karparacyi, jak Amazon, Facebook, Apple i mnohija inšyja technałahičnyja hihanty. Darečy, u hety ž pieryjad bušavała epidemija virusa SARS (atypovaja pnieŭmanija).
- 2008 hod: krach rynku ipatečnaha kredytavańnia ŭ ZŠA, jaki pieraros u suśvietny finansavy kryzis. Źnižeńnie na rynkach adbyvałasia na praciahu 6 miesiacaŭ. Adnaŭleńnie i rost doŭžylisia nastupnyja 10 hadoŭ. Jak i ŭ 2000 hodzie, u hety čas u śviecie taksama byli prablemy ź virusam, tolki na hety raz była abvieščanaja pandemija śvinoha hrypu.
Słovam, kryzis ŭpieramiešku z epidemijami i pandemijami — heta nie nova. Pandemija ispanki, jakaja zabrała ad 50 da 100 młn žyćciaŭ, prachodziła ŭ pramiežku pamiž Pieršaj suśvietnaj vajnoj, źmienaj valutnaj sistemy i Vialikaj depresijaj. I śviet heta pieražyŭ.
Kryzisy azdaraŭlivajuć ekanomiku, ździmajuć razdźmutyja burbałki, prymušajuć źmianiacca i raźvivacca.
Minsk padčas pandemii karanavirusnaj infiekcyi. Fota Nadziei Bužan.
Ci možna być hatovym da finansavych kryzisaŭ?
Biezumoŭna! Analityki najbujniejšych inviestycyjnych fondaŭ i bankaŭ prahnazavali nabližeńnie kryzisu apošnija 1,5—2 hoda i zaklikali da jaho rychtavacca.
Bolš za toje, jašče ŭ śniežni 2019 hoda stała viadoma ab tym, što adzin z najbujniejšych chiedž-fondaŭ ZŠA Bridgewater Associates pastaviŭ $1 młrd na abvał indeksa S&P500 i EuroStoxx 50 u sakaviku 2020 hoda. Jak my bačym, chiedž-fond narmalna zarabiŭ. Dastatkova tolki pieryjadyčna sačyć za ekanamičnymi navinami i prahnozami analitykaŭ, kab zahadzia viedać pra nabližeńnie kryzisu.
Rańnich sihnałaŭ, jakija padkazvajuć nabližeńnie kryzisu, dosyć šmat. Adnym z samych dakładnych ličycca inviertavanaja kryvaja dachodnaści dziaržaŭnych ablihacyj ZŠA.
Što heta takoje?
Fota Nadziei Bužan.
U spakojny i pazityŭny čas dla rynkaŭ i ekanomiki doŭhaterminovyja ablihacyi zaŭsiody dajuć bolš vysokuju prybytkovaść, čym karotkaterminovyja. Naprykład, kuplajučy dziesiacihadovyja papiery vy atrymlivajecie tak zvanuju premiju za ryzyku: pavyšany pracent, naprykład, 5%. Za dvuchhadovyja papiery vy atrymajecie ŭsiaho 2—2,5%. Prostuju anałohiju možna pravieści z bankaŭskim depazitam. Čym daŭžejšy termin ŭkładu, tym vyšejšaja staŭka. Čym karaciejšy termin układu, tym staŭka nižejšaja. Adpaviedna, roźnica pamiž prybytkovaściu pa dziesiacihadovaj ablihacyi i dvuchhadovaj składaje +2—2,5%. U takija momanty kryvaja prybytkovaści ličycca narmalnaj ci raście, pakolki roźnica ŭ staŭkach stanoŭčaja.
U toj momant, kali staŭka pa dziesiacihadovych papierach pačynaje źnižacca, a pa dvuchhadovych raści, kryvaja prybytkovaści pačynaje prymać inviertavany, abo pieraviernuty, vyhlad. Naprykład, staŭka pa dziesiacihadovych papierach i pa dvuchhadovych 3%. U toj momant, kali roźnica ŭ staŭkach pamiž dziesiacihadovymi i dvuchhadovymi ablihacyjami roŭnaja nulu abo stanovicca admoŭnaj, jak praviła, na praciahu 12—15 miesiacaŭ paśla hetaha nadychodzić finansavy kryzis. Heta vyrazna vidać na hrafikach: z 1998 pa 2000 hod, z 2006 pa 2008 hod, z 2019 pa 2020 hod. Kožny raz, kali roźnica ŭ staŭkach pamiž doŭhaterminovymi i karotkaterminovymi papierami nabližałasia da nula ci stanaviłasia admoŭnaj, nastupaŭ finansavy kryzis.
Jašče adnym, krychu bolš prostym, indykataram źjaŭlajecca ŭzrovień biespracoŭja ŭ ZŠA. Jak tolki jon dasiahaje svaich minimalnych značeńniaŭ z časoŭ apošnich kryzisaŭ (jak praviła, u hety ž samy čas fondavyja rynki dosyć razdźmutyja), možna rychtavacca da nastupu kryzisu i abvału rynkaŭ.
Čamu?
Kali ekanomika znachodzicca na piku, a ŭzrovień biespracoŭja nizki, ludzi zarablajuć hrošy, paśpiavajuć ich adkładać i inviestavać. Inviestycyi ŭ ZŠA — heta ŭ pieršuju čarhu akcyi, fondavyja rynki. Biaskonca doŭha akcyi ŭ canie raści nie mohuć, i ŭ niejki momant ludzi bajacca ich kuplać, pakolki mahčymaja dachodnaść pa ich budzie nizkaj. U hety samy momant pačynaje raści tak zvany buyback, kali kampanii sami vykuplajuć svaje akcyi z rynku, padtrymlivajučy ich košt. Zrazumieła, doŭha heta praciahvacca nie moža. I jak tolki adbyvajecca niejkaja tryvožnaja situacyja, usie pahałoŭna pačynajuć ad akcyj pazbaŭlacca. Tady i adbyvajecca abvał.
Jarki tamu prykład — pieryjad pandemii ispanskaha hrypu. U toj pieryjad fondavy rynak ZŠA ros, pakolki ludzi, jakija nie chvareli, litaralna pracavali za piaciarych i atrymlivali vysokuju zarpłatu. Svabodnyja srodki inviestavali ŭ akcyi industryjalnych kampanij, dziakujučy čamu rynak ros. Atrymaŭsia ŭ peŭnym sensie Biržavy bal padčas čumy. Jak i havaryłasia raniej, doŭha heta praciahvacca nie mahło. I ŭ 1929 hodzie adbyŭsia biržavy krach, jaki pałažyŭ pačatak Vialikaj depresii.
Atrymlivajecca, što da finansavaha kryzisu nie prosta možna być hatovym, ale i treba. Heta vydatnaja mahčymaść inviestavać u patańniełyja aktyvy, jakija ŭ najbližejšyja hady šmatrazova vyrastuć u canie.
Dzie možna kupić patańniełyja aktyvy?
Inviestavać u akcyi ci inšyja aktyvy praz brokierskija kampanii moža być nie zaŭsiody vyhadna. Pa-pieršaje, jany źjaŭlajucca pasrednikami i biaruć za svaje pasłuhi hrošy. Pa-druhoje, jany buduć usialak staracca vas pierakanać pakinuć zaroblenyja srodki i inviestavać dalej, pakolki straciać častku dachodu, kali vy svaje inviestycyi i prybytak zabieracie. Pa-treciaje, u ich jość peŭny minimalny paroh inviestycyj, jaki niekatorym moža akazacca nie pa kišeni.
Dzie ž tady kuplać?
Na rehulavanaj kryptapłatformie takienizavanych aktyvaŭ Currency.com. Tut pradstaŭlena bolš za 1300 aktyvaŭ: kryptavaluty, takienizavanyja akcyi najbujniejšych u śviecie karparacyj, syravinnyja tavary, fondavyja indeksy i biržavyja fondy, ablihacyi, valuty i kaštoŭnyja mietały. Inviestujučy ŭ takienizavanyja akcyi kampanij na Currency.com, vy taksama budziecie atrymlivać dyvidendy, jakija naličvajucca imi, što pavialičyć vaš patencyjny prybytak.
Vy možacie vykonvać usie apieracyi samastojna, biez pasiarednikaŭ i lišnich kamisij, naŭprost kuplajučy aktyvy na płatformie. Čas, kali kuplać abo pradavać aktyvy, a taksama vyvodzić prybytak, vy vybirajecie samastojna. Minimalny paroh — heta kupla adnoj, navat samaj tannaj tokien-akcyi.
Currency.com rehulujecca zakanadaŭstvam Biełarusi, jakaja stała adnoj ź pieršych u śviecie krain, jakaja vyznačyła pravavy status kryptavalut i pryniała Dekret «ab raźvićci ličbavaj ekanomiki», jaki rehłamientuje paradak raboty z kryptavalutami. Bolš padrabiazna aznajomicca z płatformaj možna na aficyjnym sajcie: exchange.currency.com
I nahadvajem, što pośpiech papiarednich inviestycyj nie aznačaje pośpiech u budučyni.
Dadzieny artykuł nie źjaŭlajecca finansavaj kansultacyjaj.
