«Калі быў упэўнены — то стаяў да канца». Сваякі расказваюць пра Генадзя Кісяля, якога пасля спрэчкі пра палітыку забіў вартаўнік КДБ
25 лістапада вартаўніка салігорскага КДБ пенсіянера Леаніда Штайду прысудзілі да 10 гадоў зняволення.
Вайсковы пенсіянер Штайда ў інтэрнэце спрачаўся пра палітыку з мясцовым жыхаром 50-гадовым Генадзем Кісялём. Кісель падтрымліваў перамены, Штайда — Лукашэнку. Скончылася ўсё трагічна: 12 жніўня Леанід Штайда забіў нажніцамі Генадзя Кісяля проста на вуліцы.
Пра асобу Штайды ўжо шмат напісалі, але якім чалавекам быў Генадзь Кісель?
Алена, удава Генадзя, распавяла «Нашай Ніве» пра мужа і сваё жыццё з ім.
Генадзь Кісель працаваў на «Беларуськаліі». Ён ураджэнец Салігорска. Пасля школы Генадзь паступіў у мясцовую вучэльню (гэта было ПТВ №104 гарнякоў, а сёння — Салігорскі дзяржаўны каледж). А Алена прыехала туды працаваць — майстрам вытворчага навучання.
«І завязаўся раман, у вучэльні мы і пазнаёміліся. Гэта было ў 1985 годзе. Пасля Гена служыў у войску. Трапіў ва Украіну, у войскі сувязі. Там яму прапанавалі застацца, але ён адмовіўся, — расказвае Алена. — У снежні 1990 года Гена прыйшоў з войска. Я яго дачакалася. І ўжо праз пару месяцаў мы ажаніліся — гэта было ў красавіку 1991 года».
У Генадзя і Алены двое дзяцей: Дар’я і Аляксей.
«Сын скончыў каледж мастацтваў, ён з 6 гадоў займаўся танцамі. Мы з мужам заўсёды яго падтрымлівалі, хадзілі на ўсе выступы і экзамены. Яму было цікава, а мы хацелі, каб ён пасля не шкадаваў, што не змог паспрабаваць.
Генадзь з сынам Аляксеем і жонкай Аленай
Сыну падабаюцца танцы, ён працаваў у нашым ДК, але сёлета змяніў прафесію — скончыў курсы і пайшоў у дальнабойшчыкі. Калі становішся старэйшым, то хочацца і сям’ю стварыць, а заробкі ў нас у культуры вы ж ведаеце якія — не вельмі добрыя. І сын вырашыў, што прыйшоў час нешта мяняць.
Дачка вучылася ў музычнай школе, але недзе ў 7-8 класе цвёрда вырашыла: буду паступаць у медыцынскі! Гена яе нават адгаворваў, рэкамендаваў пайсці ў музычную вучэльню, але Дар’я настаяла на сваім. Паступіла ў Гродна, скончыла медуніверсітэт, прайшла там жа інтэрнатуру і цяпер жыве і працуе ў Жодзіне».
«Цудоўны бацька, цудоўны муж, цудоўны сусед. Вясёлы, з пачуццём гумару, вельмі працавіты, настолькі, што дапамагаў літаральна ўсім навокал: суседзям, сябрам, калегам, маім сяброўкам… Ды што там казаць, аднойчы мы проста ўбачылі, як нейкія падлеткі стаяць ля дома і калупаюцца ў роварах — штосьці зламалася. Гена адразу збегаў у машыну, узяў інструмент, кажа: «Зараз зробім!» Адрамантаваў ім усё за хвіліны.
Гена ніколі не праходзіў міма. Нават на дарозе спыняўся, калі бачыў, што хтосьці заглох, пытаўся: чым дапамагчы?
Ён заўсёды ўсё рабіў сам сваімі рукамі. Ніколі не выклікалі сантэхнікаў, электрыкаў — бо Гена ўсё ведаў і ўсё рабіў сам і сабе, і іншым. Ён увогуле больш працаваў, чым адпачываў, увесь час быў заняты, — расказвае пра мужа Алена. —
Нават калі ён прыйшоў працаваць у «Беларуськалій», то адразу пачаў запісвацца на ўсе магчымыя варыянты навучання і курсы. Ён прыйшоў электрагазасваршчыкам, пасля — сумесна з працай! — адвучыўся на трактарыста, горнага рабочага, машыніста… І ён не проста запісваўся дзеля корачкі, ён хадзіў, каб авалодаць спецыяльнасцю і разбірацца. Ён нават амаль усе катэгорыі ў правах сабе паадкрываў — мог кіраваць любым транспартным сродкам, акрамя аўтобуса.
Апошнім часам Гена працаваў у першым рудаўпраўленні машыністам горна-выймальных машын. Гэта праца ў шахце. Я хвалявалася за яго, канечне. Часам у яго былі змены да 2-й ночы, і калі яго ў гэты час дома няма — я інстынктыўна прачыналася заўсёды.
Часам працаваў і па дзве змены, гэта таксама выклікала трывогу. Але Гена вельмі любіў сваю працу і ён нічога не рабіў напалову — калі працаваў, то прафесійна. Бо ён быў сапраўдным спецыялістам ва ўсім, за што б ні браўся.
Ён шмат часу праводзіў у гаражы, на лецішчы, дзе дабудоўваў другі паверх.
Любіў перадачы кшталту «Голас. Дзеці», можа, таму і хацеў, каб дачка займалася музыкай. Вельмі цікавіўся гісторыяй, чытаў шмат кніг па гісторыі.
Ён меў пачуццё справядлівасці і сваё меркаванне, але разумеў і памылкі. Калі не меў рацыю — прызнаваў гэта. Калі быў упэўнены — то стаяў да канца. Так і выхоўваў дзяцей, казаў ім: «Павагу напрацоўваеш гадамі, а згубіць яе можна ў адну секунду. Таму заўсёды думайце перад тым, як штосьці рабіць».
«Муж вельмі любіў жывёл. Заўсёды клапаціўся, каб у хатніх жывёл была ежа і вельмі любіў проста пакарміць птушак на вуліцы», — згадвае жонка
Усё жыццё Гена вучыўся і працаваў, заўсёды намагаўся ведаць больш і разумець больш ды дапамагаць людзям. І як адбылося тое, што адбылося, ніхто не можа зразумець. Чаму Генадзь? Чаму гэта здарылася з ім?
Ён не быў ніякім палітыкам ці актывістам. У жніўні Гена быў у адпачынку, але ўвесь час займаўся лецішчам, у яго не было часу нават ні на што іншае. Яны з сынам усё займаліся гэтым, абмяркоўвалі будоўлю. Сын кожны дзень званіў Гене, яны вялі свае мужчынскія размовы: машыны абмяркоўвалі, будоўлю… Прыйшоў такі час, напэўна, калі муж пачаў сыну перадаваць свае веды…
Увечары мы з мужам маглі пайсці на шпацыр да вадасховішча, абмяркоўвалі планы: хацелі паехаць у Трускавец. Даўно планавалі, я вельмі хацела, Гена пагадзіўся. Мы ж асабліва не адпачывалі нідзе: былі калісьці ў Турцыі адзін раз, і тое дзеці нас адправілі. А так увесь час праца, часам — лецішча.
Але лічыў так: калі прадпрыемства, фабрыка ці нават школа працуе добра — то ўсё нармальна. Але калі кіраўнік замыліў вока, нічога не хоча мяняць, то з такім падыходам Гена быў не згодны. Значыць, такому кіраўніку трэба штосьці мяняць ці адысці ў бок. І гэта падыходзіць да любой сферы жыцця.
Той Штайда… Муж асабліва мне не расказваў. Аднойчы было: Гена распавёў, што хтосьці там ім цікавіўся і нават выклікаў «на размову». Гена яму адказаў, што на такія сустрэчы не ходзіць.
Я тады папрасіла мужа: ты з ім не стасуйся больш, навошта табе? І Гена ўбачыў маю рэакцыю і нічога больш мне не расказваў, напэўна, каб я больш не хвалявалася.
А пасля Гену забілі.
Але лічу так, што пакаранне мусіць адпавядаць злачынству. Адрэзаў руку — адрэжуць і цябе. Я на судзе так і сказала: чалавек, які забраў жыццё іншага чалавека, не мае права жыць. Гэта маё меркаванне».
Генадзь і Алена пражылі разам 30 гадоў.
«І мы іх шчасліва пражылі. Выгадавалі цудоўных дзяцей. І мне з Генай было добра, я заўсёды была за мужам.
А цяпер і я адна, і мама Генадзя засталася адна. Ёй 80 гадоў. І ёй цяпер вельмі цяжка. Мы намагаемся яе падтрымліваць, нашы словы яна слухае, але не чуе і не можа прыняць. У яе ўжо і ўнукі, і пляменнікі… Але ж Гена быў у яе адзіным сынам», — кажа Алена.
Генадзь з мамай Наталляй Сямёнаўнай
Распавяла пра Генадзя і яго дачка Дар’я.
«Пра тату можна расказваць шмат чаго цікавага. Ён быў максімальна пазітыўны і вясёлы чалавек, які любіў жартаваць, любіў расказваць смешныя гісторыі. Калі ён пераказваў жарты з тэлепраграмы — гэта было ў 10 разоў больш смешна за арыгінал, — расказвае Дар’я. —
Нядаўна згадвала, як, калі я была яшчэ малая, тата прыйшоў ноччу з працы, — а я сплю і ў мяне з-пад коўдры ногі тырчаць. А бацька мяне казыча, пасля хаваецца за сцяну — выгляне адным вокам і смяецца. Вось у гэтым быў увесь ён — вясёлы, добры чалавек. Чалавек з адкрытай душою для ўсіх. Ён для мяне быў цэлы Сусвет, нават больш. Ён мяне выхаваў, даў мне адукацыю. Зрабіў з мяне чалавека, скажу нават так. Мама, канечне, таксама ўкладвала ў мяне шмат, але я ўсё ж «татава дачушка».
Генадзь і Дар'я
Ён навучыў мяне быць самастойнай, вырашаць праблемы самой. А калі я заходзіла ў тупік і не магла справіцца сама — заўсёды ведала, што магу звярнуцца да бацькоў і яны дапамогуць.
Тата вельмі любіў музыку. Я грала дома на піяніна, яму гэта вельмі падабалася, але ён пастаянна каментаваў, хоць і не вельмі разбіраўся: «Тут сфальшавала! Там не тую ноту ты ўзяла!» Праз тату мы з братам і былі творчымі асобамі: я займалася музыкай, брат — харэаграфіяй.
Але калі я стала не музыкантам, а доктарам — бацька вельмі і вельмі ганарыўся мною. Ён прыязджаў на мой выпускны ў медуніверы, я пераглядала нядаўна фота: на іх тата ўвесь свеціцца, ён быў вельмі рады, шчаслівы за мяне.
Я доктар агульнай практыкі, працую на дзвюх працах: у бальніцы і ў паліклініцы. У паліклініцы — у бруднай зоне, з «каронай», прастудамі і пнеўманіямі. І бацька перажываў за мяне, асабліва калі пачалася сітуацыя з кавідам, заклікаў быць асцярожнай. І ведаеце, пакуль тата быў жывы, нас гэтая хвароба неяк абыходзіла бокам. А калі ён памёр, то блізкія адно за адным пачалі хварэць на «карону».
Дзень смерці бацькі я вельмі добра памятаю. Я ішла з працы, пазваніла яму, ён быў на лецішчы. Бацька распавёў, як ратаваў вожыка, які заграз у сетцы і не мог выкараскацца. Расказваў і смяяўся-смяяўся… Мы з ім пагаварылі, я папрасіла яго быць акуратным, бо такая сітуацыя ў краіне, што барані Божа, папрасіла бацьку, каб ён не трапляўся ва ўсе гэтыя сітуацыі… Ну і ўсё, пасля адпачывала дома. І раптам тэлефануе мне маці — я адразу зразумела па яе голасе, што нешта не так.
Пытаюся, што здарылася? Мама кажа: тату забілі.
Я не паверыла, бо вось нядаўна ж з ім гаварыла… Як жа так?
Пасля я хуценька сабрала рэчы, паведаміла сваёй загадчыцы пра сітуацыю — там усе ўсё зразумелі, у нашай паліклініцы выдатныя людзі працуюць. І я паехала ў Салігорск. А па дарозе пазваніла і паведаміла пра смерць таты брату — бо мама не ведала, як яму сказаць. Ехала дадому я проста ў прастрацыі, была ў такім стане, што пахаванне, усе гэтыя клопаты я нават амаль не памятаю, было як у тумане.
Цяпер у маім знешнім жыцці амаль нічога не змянілася, я ўжо даўно жыву асобна ад бацькоў. Але ўнутры мяне… Разам з татам памерла большая частка маёй душы. Гэта гучна сказана, але тата для мяне быў цэлым светам… І гэты свет у мяне проста забралі і выкінулі».
